Sosyal Medya

Makale

EÅŸitlik, EÅŸ DeÄŸerlilik Mi?

tarihinde yayınlandı.

Her kavram gibi eÅŸitlik kavramı da kendi otantik yapısı içinde farklı anlam katmanlarına haizdir. Bu anlam katmanları içinde eÅŸitliÄŸin yaÅŸam açısından kurucu bir özelliÄŸi olduÄŸu gözden kaçırılmamalıdır. Her insanın, farklı özelliklerini ortaya çıkarmasını; kendi bakış açısının doÄŸruluÄŸunu ortaya koymasını, kendi teknik kapasitesinin varlığını açığa çıkarmasını, kendi inancının yaÅŸam karşısındaki doÄŸasına olan güvenini belirginleÅŸtirmesini, kendi bilgi ve inancı arasındaki tutarlılığı göstermesini vesaire ile eÅŸitliÄŸin, kiÅŸinin kapasitesinin açığa çıkarılmasını saÄŸlayan bir vasatı gerekli kıldığıdır.

Hayat karşısında çocuklar kendi kardeÅŸleri arasında bir eÅŸitlik arzusunu beyan ederek kendi kapasitesi içinde kazanamadığı haklara sahip olma arzusunu dikte eder. Herhangi bir çaba ortaya koymadan meydana gelen kazanca salt kan bağı üzerinden ortak olma arzusunu da eÅŸitlik baÄŸlamında meÅŸru bir zeminde tartışmaya açık hale getirilir. Aynı partiye oy verme ile gerekli fedakârlığı yapmak yerine salt o partiye müntesipliÄŸini delil göstererek bu konuda çaba ortaya koyan diÄŸer partililerin yararına olan ÅŸeyi kendi yararı içinde istemenin zemini olur eÅŸitlik…

EÅŸitlik algısı yüzünden düÅŸünce de çocuk olan ile eriÅŸkin olanı eriÅŸkin olan ile olgunlaÅŸmış ve yaÅŸlı tecrübeli insanı bir ve eÅŸit sanıyoruz. Herhangi toplumsal bir sorun karşısında kendi yaÅŸanmışlığını dikkate almadan bu konuda gerçekten deÄŸerli bir tecrübeye sahip olanla aynı haklara sahip olmayı isteten de eÅŸitliktir. 

Ama öyle deÄŸil! Ä°lkokul, ortaokul, lise, üniversite, yüksek lisans, doktora ve profesörlük ile ordinaryüs profesörlük aynı mıdır? Kesinlikle deÄŸil, o zaman sığ düÅŸünce ile geniÅŸ düÅŸünce ve derin düÅŸünce arasında da farklar var eÅŸitlik deÄŸil... Bu noktada özellikle her kademede farklı bir düÅŸünce zemininin varlığını göz ardı ederek her insanın her konuda bir görüÅŸ beyanında bulunma hakkı üzerine dinlediÄŸimiz söylevlere ikna olabilir miyiz? Aklı başında hiç kimse ikna olmaz! Ancak, eÅŸitlik bize o insana hak vermeyi zorunlu kılıyor. Ä°lginçtir ki, bilgi söz konusu olduÄŸunda bilim adamı ile diÄŸerleri arasında ciddi bir farkın varlığı korunur. Teknik olarak mühendislikler ve tıp bilgileri bu neviden iÅŸ görürler. SaÄŸlık ve teknoloji meselesinde her insan eÅŸit deÄŸil, bilgi eÅŸitliÄŸi bozan bir özellik taşır. Yalnız bu konuda da ideolojik bir bakışı öne çıkartan bir yaklaşımı görmemek mümkün deÄŸil… 

Dini anlamada ve yorumlamada da bu eÅŸitliÄŸin günümüzde nelere sebebiyet verdiÄŸi gözlemlenebilir bir durumu oluÅŸturuyor. Müslüman olma sanki din hakkında konuÅŸma ve yargıda bulunma hakkı veriyormuÅŸ gibi bir intiba üzerinden hareket eden insanların dini sahada ciddi bir karmaÅŸa oluÅŸturduÄŸunu gözlemliyoruz. ‘Ben okuduÄŸum her hangi bir metni anlayabilirim’ yargısı üzerinden haddini aÅŸan ayet ve hadis yorumlarına rastlamak günlük ritüele dönüÅŸtü. Herhangi bir matematik problemini veya fizik, kimya ya da biyoloji sahasında yorum hakkı tanınmayan kiÅŸiye din söz konusu olduÄŸunda el birliÄŸi ile bu hakkı tanımak neye tekabül ettiÄŸi üzerine düÅŸünmek elzem olmuÅŸtur. 

Ah bu eÅŸitlik, peygamber ile kendisini bir tutturan eÅŸitlik...

Bu tip Müslüman kiÅŸiler, ‘ben kendimle Allah arasına aracı koymam’ diyerek peygamberliÄŸin örnekliÄŸini devre dışı tutarak kendi bilgisi müktesebatınca yorum yaparak bugüne kadar olagelen bakışın ve davranışın zıddına bir yorum yapmakta sakınca görmemektedir. Bu durum dini alanda dâhil olmak üzere bir kaosu kaçınılmaz kılmaktadır. Nübüvvet gibi çok özel bir alanda dahi kendisi ile eÅŸ deÄŸerlilik inÅŸa eden insanın eÅŸitliÄŸi hangi düzleme taşıdığını tartışmadan kabul mü etmeliyiz?

EÅŸitliÄŸi tam olarak tanımlamadan ve hangi alanlarda geçerliliÄŸi tespit edilmeden herhangi bir konuda saÄŸlıklı bir veri elde etmenin imkânsızlığını anlamak konusunda gecikmeye devam ediyoruz. Bu yüzden yaÅŸadığımız dünyanın temel metafizik argümanını belirgin kılan eÅŸitlik kavramının neye tekabül ettiÄŸini anlamak ve ona göre yeni bir çözüm arayışı geliÅŸtirmekten baÅŸka seçenek kalmamıştır. 

EÅŸitlik, eylem ve eylemi meydana getiren çaba ve gayreti dikkate aldığımız zaman eÅŸ deÄŸerliliÄŸi taşımaz, farkı öne çıkartır. Her insan kendi potansiyelini harekete geçirme konusunda eÅŸit; ancak bu potansiyeli verimli ÅŸekilde hayata geçirme konusunda ise eÅŸitsizliÄŸi taşır. Yoksa her insan her ÅŸeyde aynı ölçüler içinde var olurdu. Ama öyle deÄŸil! Farklar daha belirginlik kazanır. EÅŸ deÄŸerlilik; eÅŸitliÄŸin potansiyel bakımından tüm varlıkta var olmasını belirlemektir. Aynı iÅŸi yapan insanların eÅŸ deÄŸerliliÄŸi söz konusu edilemez, bu eÅŸyanın tabiatına aykırı düÅŸer. Aynı doktora eÄŸitimini alan kiÅŸiler, aynı konuyu çalışmazlar, farklı konularda çalışmalar yaparak kendi potansiyellerini ortaya koyarak o unvanı elde ederler. Bu konuda da farklı potansiyel uygulamaları gözlemlemeye devam ediyoruz. Aynı derece ile doktorayı bitiren veya okulu bitiren kiÅŸiler azınlıkta olur. Verilen puan onların kendi potansiyellerini ortaya koyma biçimlerine yöneliktir. Elde ettikleri bilgiyi nasıl kullandıklarına bakılarak puanlama yapılır. Ama aynı konuda farklı incelikler bulunduÄŸu da göz ardı edilmemelidir. 

Hayat, eÅŸ deÄŸerliliÄŸi istisnai durumlar için ortaya çıkartmaktadır. Milyarlarca insan arasından seçilen peygamber, filozof veya bilim adamı çok istisnai durumları iÅŸaret eder. Bu da insanların farklar üzerinden belirginlik kazandığı tezini güçlendirir. Ayrıca her peygamberin bile nübüvvette eÅŸitliÄŸi söz konusu edilirken, uygulamada farklılıklar taşıdığı da ilahi bilgiye dayalı olarak biliniyor. Bu filozof ve bilim adamları içinde söz konusudur. 

EÅŸitliÄŸimizi tam olarak yaÅŸayabilmemiz için farklılığımızı tam olarak idrak etmeye ihtiyacımız olduÄŸu aÅŸikârdır. Bu açıklığı ile eÅŸ deÄŸerliliÄŸi yeniden düÅŸünmek ve eÅŸitliÄŸin total tuzağını dikkate almaktan kaçınmamalıyız. Yaratılışta bütün varlıkla eÅŸitiz ve eÅŸ deÄŸerliliÄŸe sahibiz, insan olmaklığımıza ve teklife muhatap oluÅŸumuz baÄŸlamında eÅŸit ve eÅŸ deÄŸere sahibiz, ancak bunları kendi yaÅŸamımızda var kılışımız konusunda farklılığımız adalet açısından kaçınılmaz olmaktadır. Kimin haklı veya haksız olduÄŸu meselesi farklılığı zorunlu kılar. Her kes haklı olmadığı gibi her insan potansiyel suçlu da deÄŸil!

Bilgiye cüret et; modernliÄŸin mottosu olan bu cümle; yeniden bir baÅŸlangıç için modernliÄŸin kendisine yöneltilerek var olmasını saÄŸlamak ise her hakikat arayıcısı insana düÅŸen sorumluluktur…

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.