M. Ali Akbulut: Dostluk ve Sevgi Köprüsü (1): Selamlaşma

Ä°nsan toplumsal bir varlıktır. Toplum içinde yaÅŸamanın ilk adımı iletiÅŸim içinde olmaktır. Ä°letiÅŸimin ilk adımı ise selamlaÅŸmadır. Ä°nsanlar arası iliÅŸkilerde selamlaÅŸma bir güven kapısıdır. Nitekim selamlaÅŸma ile açılan güven kapısından giren insan, hem kendisi hem de toplum için önemli kazanımlar saÄŸlar.

Ä°nsan iliÅŸkilerinde bu kadar önemli olan "selamlaÅŸma" nedir?
Ä°nsanlık tarihi kadar eskilere uzanan selamlaÅŸma; iliÅŸkilerde "barış", "güven" ve "saygı" gibi güzel temennileri, "önemseme", "deÄŸer verme" ve "iyilik dileme" gibi ifade tarzlarını, "rahmet dileme", "bereket isteme", "saÄŸlık ve huzur içinde olunmasını dileme" gibi duaları içerir. Aynı zamanda bir "saygı", "dostluk", "muhabbet" ve "sevgi" mesajıdır.

Ä°nsan-insan ve insan-toplum iliÅŸkilerinde hoÅŸgörünün artmasına, barış ve huzurun saÄŸlanmasına, aidiyet bilincinin güçlenmesine katkı saÄŸlayan selamlaÅŸma, insan topluluklarını bir arada tutmada ve birlikte yaÅŸamalarında önemli bir davranıştır.

Arapça "s-l-m" kökünden gelen "selam" kelimesi; saÄŸ ve saÄŸlam olma, güvende olma, barışık olma, saÄŸlık, selamet, barış ve güvenlik anlamlarına gelir. Ä°slam Ansiklopedisi'nde selâmın (selâmet) "bedenî ve ruhî hastalık, eksiklik ve kusurlardan uzak olma" anlamında kullanıldığı aktarılır. Allah'a nispet edildiÄŸinde ise "her türlü eksiklik, acz ve kusurdan, yaratılmışlara özgü deÄŸiÅŸikliklerden ve yok oluÅŸtan münezzeh olan, selâmetin kaynağı olup esenlik veren" ÅŸeklinde olduÄŸu belirtilir. Selam, Allah'ın en güzel isimlerinden biridir.

Bir iÅŸe baÅŸlarken Allah'ın adıyla baÅŸlamak, inanan kiÅŸi için önemlidir. Yapılan o iÅŸin hayırla tamamlanması istenir. Her türlü kusur ve yetersizlikten Yaradan'a sığınılır. Besmele, her iÅŸe baÅŸlarken, o iÅŸin hayırlı ve bereketli sonuçlanması için yapılan bir duadır. Kul ile yaratıcı arasında kurulan bir köprüdür.

Selam ise insanlar arasındaki iliÅŸkinin baÅŸlangıç noktasıdır. Ä°nsanlar arası iliÅŸkide güven oluÅŸturan anahtar kelimedir. Bir iletiÅŸim kapısıdır. Ä°nsanın muhatabına kendini ifade etme biçimidir. Sosyal iliÅŸkilerin, insanlar arasındaki saÄŸlıklı baÄŸların mayasıdır. Güvenli ve saÄŸlıklı bir iliÅŸkinin teminatıdır. Ä°liÅŸkilerde var olan kırgınlıkların giderilmesinde izlenen bir tedavi yöntemidir.

Ä°nsan tek başına yaÅŸamak üzere yaratılmamıştır. Kendi cinsinden olanlarla birlikte yaÅŸar. Bu da sosyal iliÅŸkileri, sosyal organizasyonları ve sosyal birliktelikleri zorunlu kılar. Bir araya gelen insanlar, karşılaÅŸtıklarında "selam"laÅŸarak güven mesajı verir. Kurulacak iliÅŸkinin baÅŸlangıcı "selamlaÅŸma"dır. Muhatabına güven, huzur, esenlik, baÅŸarı dilekleri gibi temennilerini ifade eden bir davranıştır. Bazen dil ile, bazen tebessüm ile, bazen beden diliyle, ama en çok da dil ile yapılan selamlaÅŸma, insanlar arasındaki iliÅŸkinin ilk adımıdır.

SelamlaÅŸma, muhataptaki stresi, korkuyu ve kuÅŸkuyu atarak, daha olumlu bir bakışla, güvenli ve inanarak bir iliÅŸki kurulacağını gösterir. Ä°nsanlar arası iliÅŸkilerde her türlü olumsuzluÄŸun bir tarafa konularak daha rahat bir ortamın oluÅŸmasına yol açar. Kibir, gurur, üsttenci davranış, bencillik, düÅŸmanlaÅŸtırıcı tavır gibi hastalıklara karşı adeta ilaç niteliÄŸinde olan selamlaÅŸma, muhataba "seninle aynı düzeyde, eÅŸit ÅŸartlarda iliÅŸki kurmaya hazırım" demektir.

SelamlaÅŸma, muhatabına saygı duyduÄŸunu, ona karşı muhabbet kapısı açtığını, yaptığı iÅŸlerde baÅŸarılı olması için dua ettiÄŸini ifade eden bir tarzdır. Onun yaptığı iÅŸin kolaylaÅŸmasını, bereketli ve verimli olmasını dilediÄŸini gösterir.

SelamlaÅŸma kültürü geçmiÅŸten günümüze her toplumda var olmuÅŸtur. Her toplumun kültürel kodlarına uygun bir selamlaÅŸma tarzı vardır. Kültürel olduÄŸu kadar inançla da koordineli yapılan selamlaÅŸma, genel hatlarıyla saygı, dostluk, muhabbet, güven ve huzur dileklerini ifade eder.

KiÅŸiler sadece karşılaÅŸtıklarında deÄŸil, birbirlerinden ayrılırken de vedalaÅŸma niteliÄŸinde selamlaşırlar. En yaygın selamlaÅŸma biçimi "selamün aleyküm"dür. "Merhaba", "iyi günler", "kolay gelsin", "günaydın", "tünaydın", "iyi geceler", "hayırlı günler", "hayırlı iÅŸler" gibi ifadeler karşılaÅŸmada; "güle güle", "Allah'a emanet ol", "Allah'a ısmarladık" gibi ifadeler ise vedalaÅŸmada kullanılan, saÄŸlık, esenlik ve mutluluk dileklerini içeren selamlaÅŸma yöntemleridir.

SelamlaÅŸma kültürünün yaygın olduÄŸu toplumlarda iliÅŸkiler daha saÄŸlıklı yürür. Kültürel kodlara göre ifade tarzlarıyla birlikte beden diliyle yapılan selamlaÅŸma da dikkate deÄŸer bir yere sahiptir. Anadolu kültüründe başı öne eÄŸerek, saÄŸ elin sol göÄŸüs üzerine götürülmesi yaygındır. Sessiz ama beden diliyle yapılan selamlaÅŸma da vardır. Aynı zamanda modern ÅŸehir hayatında, tarafların karşılaÅŸmasıyla hafif baÅŸ eÄŸerek tebessüm etmesi de giderek yaygınlaÅŸan bir selamlaÅŸma yöntemidir.

Bu selamlaÅŸma tarzı, muhatabı önemseme, ona deÄŸer verme, güvenme, saygı duyma, onun için güzel dileklerde bulunma ve hayır-bereket dileme davranışıdır. SelamlaÅŸma ifadesiyle sıcak dostlukların temeli atılır; saÄŸlıklı bir iletiÅŸim için ilk adım atılmış, oluÅŸturulan güven ortamı ile daha rahat bir diyalog kurulması saÄŸlanmış olur. HoÅŸgörü ortamı hazırlanarak tarafların birbirine yönelik ön yargıları kırılır.

SelamlaÅŸma ile karşılıklı nezaket gösterisi yapılır. Nezaketle oluÅŸan iyi niyetli yaklaşımla her türlü olumsuz düÅŸünce kırılır ve kalpler arasında daha sıcak ve samimi bir baÄŸ kurulmuÅŸ olur. Karşılıklı iltifat, sevgi ve dostluk için bir anahtardır.

Ä°slam toplumlarında en güzel selam; "selamün aleyküm" diyerek muhataba güven telkin ederken, karşıdaki kiÅŸinin de "ve aleyküm selam" diyerek "benden de sana zarar gelmez" mesajı vermesi ÅŸeklinde gerçekleÅŸir. Ä°nsanlar arasında selamlaÅŸmanın yaygınlaÅŸtırılmasını isteyen Ä°slam Peygamberi, Müslüman toplumların birbiriyle daha barışık ve daha güçlü baÄŸlarla yaÅŸamasını arzu eder. SelamlaÅŸma, bir müminin kardeÅŸine güven hediyesidir. Onun için hayır dilekleridir. Bir de Allah'ın kullarına, meleklerin insanlara selamı vardır. Bu da inanan insanlara en güzel hediyedir.

"Selâm olsun size! Ne mutlu size! Tertemiz geldiniz! Haydi, ebediyen kalmak üzere girin cennete!" denilen zümreden olmayı dileyerek... Selam olsun gönderilen bütün peygamberlere!

Ve selam ve muhabbetle...

M. Ali Akbulut