Bugünkü seçimle İran, yeni bir yol kavşağında mı?

Çakırgil, bugünkü köÅŸe yazısında Ä°ran'da yapılan cumhurbaÅŸkanlığı seçimini ele aldı.

Bugünkü seçimle Ä°ran'ın yeni bir yol kavÅŸağında olduÄŸuna dikkati çeken Çakırgil'in yazısı ÅŸöyle:

"Bugün (18 Haziran, Cuma), Ä°ran'da ilginç bir seçim var; CumhurbaÅŸkanlığı Seçimi..

41 sene önce, Ebu-l'Hasan Benî Sadr'ın ilk C. BaÅŸkanı olarak seçilmesi ve amma, onun, Ä°ran-Irak Savaşı ortamında; ülke içinde Ä°nkılab rejimine karşı silahlı mücadele veren marksist bir ideolojik temeldeki, Amerikan destekli 'Mucahid'in-i Halk' isimli etkin ve yaygın örgütle iÅŸbirliÄŸi yaptığı gerekçesiyle henüz 2 seneyi doldurmamışken Ä°ran Meclisi'nde suçlanıp azledilmesi ve gizlice Fransa'ya kaçtığının anlaşılması sonrasında, 2'nci C. BaÅŸkanlığı'na seçilen Muhammed Ali Recaî'nin de henüz, birkaç aylık iken, bombalı bir suikasd sonunda, yüksek dereceli ÅŸahsiyetlerle birlikte dünyaya vedâ etmesiyle, , Seyyid Ali Khameneî, 3. C.BaÅŸkanlığı'na seçilmiÅŸti.

Haziran-1989 başında, Ä°mam Khomeynî'nin vefatı üzerine HâÅŸimî Refsencanî'nin özel çabasıyla 'Veli'yy-i Faqih'lik ve 'Ä°nkılab RehberliÄŸi' makamına Ali Khameneî'nin seçilince, Refsencanî de 4'üncü; Muhammed Hâtemî'nin 5'inci, Mahmûd Ahmedînejad'ın 6'ncı, Hasan Rûhânî'nin de 7'inci C. BaÅŸkanlığı'na seçildiÄŸi Ä°ran'da, bugün de 8'inci C. BaÅŸkanı seçilecek.

Ancak, Türkiye'nin ve hattâ B. Amerika'nın bile baÅŸkanlık seçimlerinin ne kadar baÅŸaÄŸrıları icâd ettiÄŸi hatırlanırsa; son 20 yıl boyunca Ä°ran'da yapılan seçimlerin her birisinde de oldukça ciddî problemler yaÅŸandı. Ki, bunlardan birisi de, 16 sene sene önce, rejimin temel kurumları tarafından Refsencanî'ye karşı Ahmedînejad'ın desteklenmesi, 12 sene önce de, eski baÅŸbakan Mîr Huseyn Mûsevî'ye karşı yine Ahmedînejad'ın desteklenmesi sonunda, 'seçimlerde hile yapıldığı' iddiaları üzerine meydana gelen ve ülkeyi haftalarca derinden etkileyen büyük karışıklıkları ve Mûsevî'nin yargılanmaksızın, 12 senedir, hâlâ da özel bir mekânda hapiste tutulması, gerilimlerin boyutuna iÅŸarettir.

Ama, daha da ilginç olan, 8 yıl önce yapılan C. BaÅŸkanlığı seçiminde, Ä°nkılab'dan sonraki 30 yıl boyunca hep en etkili isimlerden birisi olan Refsencanî'nin C.BaÅŸkanlığı adaylığının 'Gözetleme Åžûrâsı (Åžûrâ'y-ı Nigehbân) tarafından, yaÅŸlılık gerekçesiyle reddedilmesi idi.

Ancak, eski Ä°stihbarat Bakanı ve sonra da Gözetleme Åžûrâsı'nda üye olan Haydar Muslihî, geçen hafta öyle bir açıklama yaptı ki, bugünkü seçimin de aslında belli bir odak tarafından kim tarafından kazanılması gerektiÄŸi konusunu açığa vurdu. Çünkü, Muslihî, o zaman, Refsencanî'nin seçimi kazanacağının anlaşıldığını görünce, kendisinin hazırladığı bir rapor sonunda, rejimin selâmeti için, onun adaylığının reddini saÄŸladığını gayet net olarak açıkladı.

O zaman, Refsencanî reddedilince, tarafdarlarına 'Hasan Rûhanî'yi desteklemeleri'ni tavsiye etmiÅŸti ve Rûhanî kazandı, hem de iki dönem..

Åžimdi bu itiraf, Ä°ran siyasî bünyesini daha bir alt- üst etti. Çünkü, seçimde aday olması beklenen ve kazanması ihtimali güçlü DışiÅŸleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in, tecrübelerini geleceÄŸe intikal ettirmesi adına, devletin resmî gizli kurumuna emanet ettiÄŸi görüÅŸlerinin dışarıya sızdırılması ve böylece yolunun kesilmesinden sonra; eski Meclis BaÅŸkanı Ali Laricanî ve Ali Mutahharî ve seçimi kazanması ihtimali çok güçlü görülen Mahmûd Ahmedînejad da veto edildi, birçok isimle birlikte.. Åžimdi bu vetoların da, Refsencanî'nin reddinin itiraf olunmasındaki gibi bir mizansenle saÄŸlandığı, Ä°ran efkâr-ı umûmiyesinde derin bir kanaat oluÅŸturdu. 'Veto edilirse seçim sonuçlarını tanımayacağını'açıklayan eski C. BaÅŸkanı Ahmedînejad ÅŸimdi de 'tarafdarlar'ından oylamaya katılmamalarını istiyor.

Adaylıkları kabul edilen 7 aday içinde, rejimin istediÄŸi kiÅŸinin Yargı organının başında bulunan Ä°brahîm Reisî olduÄŸu çok açık.. Onların 3 tanesi de dün Reisî lehine adaylıktan çekildiklerini açıkladılar. Görünen o ki, zayıf adaylardan birisi kabul edilen Ä°ran Merkez Bankası eski baÅŸkanı Abdunnâsır Himmetî, ÅŸimdi, Reisî'yi zorlayacak aday konumunda..

Ama, iÅŸin daha ilginç tarafı, 4 sene önceki seçimlerde katılım, yüzde 45'lerde imiÅŸ.. Åžimdi daha da düÅŸeceÄŸinden endiÅŸe ediliyor.. Ahmedînejad, 'Oy kullanmayanlar müslüman deÄŸildir denilmiÅŸ; ben öyle müslümanlardan deÄŸilim..' diyor; açıkça...

Bu katılım düÅŸüklüÄŸü ihtimalini bertaraf etmek için, Ä°nkılab Rehberi Ali Khameneî'nin, seçime katılmanın çok düÅŸük olacağı ihtimaline karşı, 'kadınların oy vermeye gitmek için kocalarından izin almak zorunda olmadıkları'na; kezâ, 'boÅŸ/beyaz oy kullanılır da, bu, rejimin tezyifine, zayıflamasına sebep olursa, boÅŸ oy kullanmanın haram olduÄŸu'nu da dair fetvâlar yayınladı. BilindiÄŸi üzere, Ä°ran'da 42 yıldır uygulanmakta olan'Velâyet-i Faqih' sistemi içinde CumhurbaÅŸkanı, gerçi ülkenin uluslararası planda ve diplomasideki en üst temsilcisi ise de, 'Veli'yy-i faqih' sıfatını taşıyan ÅŸahıs, iç hukukta, Anayasa'ya göre de en üst makamda, hattâ, Anayasa'nın da üstünde kabul edilir. Ama, Refsencânî, bu uygulamaya da, 'Velâyet-i zeminî'yi niçin 'velâyet-i âsûmanî' haline getiriyorsunuz?' diye genel bir itiraz geliÅŸtirmiÅŸti.

Seçimlerde kullanılan propaganda malzemeleri de ilginç..

*'Hz. Ali'nin yanına Mâlik EÅŸter'i seçelim; Ebû Musâ el'EÅŸ'arî'yi deÄŸil..'

*'Hanımlar, Hz. Fâtıma gibi karar veriniz..'

*'BoÅŸ oy kullanmak, 'Ben Kerbelâ'da tarafsızım..' demek gibidir.' ÅŸeklindeki sloganlar konuyu daha iyi anlamaya yardım eder, sanırım.

Evet; Ä°ran, bugün yapılan seçimle, yeni bir yol kavÅŸağında.."