Sosyal Medya

Makale

Telefonlarımızdan aplikasyonlar bir bir silinirken...

tarihinde yayınlandı.

Türkiye, Paypal, Wikipedia, Booking’den sonra Uber’i de yasaklıyor. Günlük hayatı kolaylaÅŸtıran bu uygulamaların vatandaÅŸların taleplerine raÄŸmen, devletin çıkarları veya lobi gruplarının baskılarıyla orta yollar aranmaksızın, bu kadar rahat fiÅŸinin çekilebilmesi, sıradan vatandaÅŸların iktidar üzerindeki etki gücünün kaybolması açısından da bir demokrasi sorununa iÅŸaret ediyor.

Halbuki bu uluslararası uygulamalarla ilgili dünyanın başka ülkelerinde de sorunlar çıkıyor, tartışmalar yaşanıyor, lobby grupları kısıtlamalar talep ediyorlar.

Ama tamamen fişini çekmek çok az ülkenin uyguladığı ve en işlevsiz yöntem.

Herhalde bu iÅŸlevsizliÄŸin en iyi örneÄŸi Türkiye’nin bir yılı aÅŸan Wikipedia yasağı.

29 Nisan 2017 tarihinde Bilgi Teknolojileri ve Ä°letiÅŸim Kurumu "Türkiye'yi terör örgütleriyle aynı zeminde gösteren ifadelerin bulunması" gerekçesiyle Wikipedia’yı yasakladı. Daha sonra mahkemeye yapılan itiraz da reddedilerek, yasak mahkeme tarafından da onaylandı.

BTK’nın Wikipedia’nın tümüyle fiÅŸini çekmesine gerekçe gösterdiÄŸi “Türkiye'yi terör örgütleriyle aynı zeminde gösteren ifadelerin bulunduÄŸu” sayfalar, Wikipedia Ä°ngilizce’deki “Turkish occupation of northern Syria” (Kuzey Suriye'de Türk Ä°ÅŸgali), Foreign involvement in the Syrian Civil War (Suriye İç Savaşı'na yabancı müdahalesi) ve State-sponsored terrorism (Devlet destekli terörizm) maddeleri.

Ama ne tuhaftır ki bir yıldır bu maddeler yüzünden Türkiye’den Wikipedia’ya girilemezken, dünyanın geri kalanı bu Ä°ngilizce maddeleri okuyabiliyor ve deÄŸiÅŸtirebiliyor.

Ve tabii ki Türkiye’deki yasak sayesinde Wikipedia’daki milyonlarca madde içinde o ana kadar az kiÅŸinin dikkatini çekmiÅŸ bu maddeler bütün dünyada daha çok okunmuÅŸ oldu.

ÖrneÄŸin State-sponsored terrorism (Devlet destekli terörizm) maddesi Mart 2017’de 9 bin civarı bir görüntülenme rakamına sahipken, Türkiye’deki yasağın ardından bu sayı Nisan ayında birden altı kat artıp 36 bine çıkmış. Mayıs ayında 27 bin, Haziran ayında 26 bin kez okunmuÅŸ. Bir yıl sonra aylık okunma ortalaması ise 9 binden 15 binlere yükselmiÅŸ.

https://tools.wmflabs.org/pageviews/?project=en.wikipedia.org&platform=all-access&agent=user&start=2017-03&end=2018-05&pages=State-sponsored_terrorism

Daha da ilginci bu maddede sadece Türkiye’nin deÄŸil, aralarında ABD, Ä°ngiltere, Ä°srail, Rusya, Hindistan, Ä°talya’nın olduÄŸu 20 ülkenin daha teröre destek vermekle suçlanması.

Suçlayan da resmi bir otorite deÄŸil, dünyanın her yerinden Wikpedia’ya katkı yapan gönüllü editörler. Bu suçlamalardaki kaynakları da genelde gazete haberleri ve bu maddelerdeki iddialar sürekli, baÅŸka editörlerin katkı ve eleÅŸtirileriyle deÄŸiÅŸebiliyor.

Ama milyonlarca Wikipedia maddesi içindeki böyle bir maddeden, bu 20 ülkeden (ABD, Ä°ngiltere, Ä°srail, Rusya, Hindistan, Ä°talya, Afganistan, Türkiye, Ä°ran, Kuveyt, Libya, Malezya, Pakistan, Filipinler, Katar, Suudi Arabistan, Suriye, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Sudan, Sovyetler BirliÄŸi) sadece biri çok rahatsız olup, Wikipedia’nın fiÅŸini çekti; Maalesef sadece Türkiye.

Türkiye’nin Wikipedia yasağına gerekçe gösterilen bir diÄŸer madde de Foreign involvement in the Syrian Civil War (Suriye İç Savaşı'na yabancı müdahalesi) maddesi. Bu madde de Türkiye ile birlikte, Suriye iç savaşına müdahale etmiÅŸ Rusya, Ä°ngiltere, ABD, Ä°srail, Ä°ran, Irak, Lübnan, Fransa, Suudi Arabistan, Katar, Ãœrdün, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Hırvatistan ilgili içerikler var. Yine bu maddeye kızıp bütün Wikipedia’yı kapatmış tek ülke yine sadece Türkiye. Ve bu kapatma yüzünden Mart 2017’de 16 bin kez görüntülenen bu madde, Nisan ayında 45 bin, mayıs ayında 25 bin kere görüntülenmiÅŸ.

https://tools.wmflabs.org/pageviews/?project=en.wikipedia.org&platform=all-access&agent=user&start=2017-03&end=2018-05&pages=Foreign_involvement_in_the_Syrian_Civil_War


Åžu anda dünyada Wikipedia’nın bütün dillerdeki sayfalarının yasak olduÄŸu tek ülke Türkiye.

Türkiye dışında Wikipedia’ya eriÅŸim engeli uygulayan diÄŸer iki ülkeden Çin’de Wikipedia’nın Çince ve Japonca dışındaki dillerdeki sayfaları özgür. Suudi Arabistan’da da Arapça dışındaki dillerde, sansürlenmiÅŸ bazı içerik dışında Wikipedia’ya girilebiliyor.

Zaman zaman bazı ülkeler Wikipedia’dan bazı maddeleri çıkardılar. ÖrneÄŸin 2013’te Fransız askeri istihbaratı bir maddedeki içeriÄŸin gizliliÄŸi ihlal ettiÄŸi gerekçesiyle Fransızca Wikipedia’dan silinmesini istedi. Ä°ngiltere ve Ä°talya’da da çocuk pornosu, uyuÅŸturucu içerikli maddeler sildirildi. Pakistan, Hz. Muhammed’e hakaret içeren Ä°ngilizce bir madde için 2010’da Wikipedia’nın Ä°ngilizcesini bir süreliÄŸine kapattı. Özbekistan’dan Suriye’ye, Rusya’dan Tunus’a sitenin belli bir süre kapatıldığı ülkeler var.

Ama en uzun süreli olarak, bütün dillerdeki sayfaları kapatmış tek ülke maalesef Türkiye.

Booking.com’da da böyle kötü bir şöhretimiz var.

Dünyada milyonlarca insanın kullandığı ama aynı zamanda rekabet kurumlarının tekelleşme konusunda takibinde olan bir site Booking. Özellikle en düşük oda fiyatı verme konusunda haksız rekabete neden olduğu için İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Avusturya, İsveç ve İsviçre gibi pek çok ülkede rekabet kurumları site hakkında soruşturmalar yürütüyor, zaman zaman uyarılarda bulunuyor. Büyük tur şirketleri, siteden pek hoşlanmıyorlar.

Ama sadece Türkiye’de, bu büyük tur ÅŸirketleri, milyonlarca insanın talebine raÄŸmen rakipleri olan siteyi devlete kapattırmayı baÅŸardı. Türkiye’nin bu konudaki pek de güzel olmayan yalnızlığını ABD yaptırımlarına karşı mütekabiliyet olarak siteyi yasaklamayı düşünen Rusya’nın bozma ihtimali var.

Uber ve benzeri uygulamalar da dünyanın her yerinde taksicileri ayağa kaldırıyor, uygulamanın yasaklanması için eylemler yapıyor, yerel ve ulusal otoritelere baskı yapıyorlar.

Åžimdiden New York’ta ve San Fransisco’da büyük bazı taksi tröstleri Uber ve benzer uygulamalar yüzünden battı.

Bu baskılar ve rekabet yasaları yüzünden, Bulgaristan, Danimarka, Macaristan gibi ülkelerde tümüyle, Ä°talya’nın, Ä°ngiltere’nin bazı ÅŸehirlerinde, ABD’nin Austin, Alaska eyaletlerinde Uber yasaklandı. 
Fransa ve Almanya’da Uber ve benzer uygulamalara kısıtlamalar ve denetimler getirildi.

2017’de Londra’da ulaşım kurumu güvenlik tedbirlerinin yetersizliÄŸi nedeniyle bir süre Uber’i yasakladı. Daha sonra Uber’in bu tedbirleri alması üzerine uygulama geri döndü.

Taksicilerin doÄŸrudan bir devlet baÅŸkanına uygulamayı yasaklama açıklaması yaptırabildiÄŸi ilk ülke ise Türkiye olabilir. Çünkü, hiçbir siyasetçi taksicileri memnun ederken, bu uygulamayı kullanan vatandaÅŸları kızdırmak istemez. Özellikle de yasaklama kararı alınan ülkelerdeki taksicilik hizmeti kalitesiyle Türkiye’deki kıyas kabul etmezken. Uber araçlarının polis tarafından durdurulup hem ÅŸoföre hem de yolculara ceza kesilmesi de bize has bir durum olabilir.

Ama maalesef bütün bu örneklerde örgütlü lobi ve çıkar gruplarının baskıları, devletin hassasiyetleri, örgütsüz sıradan vatandaşların taleplerini bastırmış gözüküyor. Devlet, kendi çıkarlarını ve lobi gruplarının isteklerini, vatandaşlarının taleplerine ve konforuna tercih ediyor. Maalesef telefonumuzdaki applerin bir bir silinmesi devlet karşısındaki kıymetimizin ve gücümüzün de azaldığına işaret ediyor.

Yani mesele sadece Booking, Wikipedia, Paypal ya da Uber deÄŸil.

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.