Tam olarak kimin suçlu olduğunu biliyor musunuz?

Suçlu, toplumun hazırlayıp sunduÄŸu suçu kabul eden kiÅŸidir”

Fransızların meÅŸhur yazarlarından Victor Hugo’nun söylediÄŸi zannedilen bu söz aslında coÄŸrafyacı Ä°bni Havkal’a aittir. Ä°bni Havkal 10. yüzyılın önemli coÄŸrafya âlimlerindendir. “Ä°nsanın mekânla iliÅŸkisi”, “mekândan sirayet eden haller ile meÅŸrep çatışması” gibi psikoloji ve sosyoloji disiplinlerini doÄŸrudan ilgilendiren çalışmalar yapmıştır. Yön duygusu, mekan algısı, insanın mekana katkıları ve doÄŸal sınırı ile siyasi sınır üzerine felsefi tartışmalar yapmış olan Ä°bn-i Havkal’ın eserleri Endülüs medeniyetinin baÅŸkenti Kurtuba’nın muazzam kütüphanesindeydi.

Kral Ferdinand Kurtuba’da kütüphaneyi yakmadan önce yanına alabildiÄŸi kadar kitabı alıp Avrupa’ya taşımıştı. (Yeri gelmiÅŸken bir not: Kral Ferdinand’ın yaktığı kütüphanede 400 bin yazma eser olduÄŸu kabul ediliyor. Bu rakamın ciddiyetini anlamamız açısından o dönemde Avrupa’da en büyük kütüphanede bile eser sayısının bini bulmadığını hatırlayalım) Kral Ferdinand’ın at arabalarıyla götürdüğü kitapların arasında Ä°bn-i Havkal’in eserleri de vardı. Yıllar içinde bu coÄŸrafya âliminin keÅŸifleri ve tespitleri Avrupa’ya mal oldu. Yazının başındaki söz de Avrupa’ya mal olan deÄŸerlerden sadece biridir iÅŸte.

“Suçlu, toplumun hazırlayıp sunduÄŸu suçu kabul eden kiÅŸidir” 

Ä°bn-i Havkal bu sözü yazdığı eserinde suçun ÅŸahsiliÄŸinin yanında annesinden doÄŸan her bebeÄŸin masum ve Allah’ın dini üzerine doÄŸduÄŸunu ama daha sonradan bir suçluya dönüştüğü süreçte toplumun suçunun olmadığını ama sorumluluÄŸu olduÄŸunu anlatıyor.

Toplum, her işlenen suçta kendi payı olduğunu bilir. Herkes bunun farkındadır ama yokmuş gibi davranırız. Vahiy temelli bir adalet sistemine tabi olsaydık payımıza düşen bedeli öderdik. Sermayeyi korumak ve kamunun intikamını almak için kurulmuş, insan aklının uydurduğu modern hukuk sistemi evvela suçun vebalinin topluma yayılmasını perdeleme işini yapıyor. Bu yüzden modern hukuk temelinde adil olmasa bile işimize geliyor.

Kendini patlatan bir terörist canlı bombanın iÅŸlediÄŸi suç ÅŸahsidir. Ailesine, memleketine ya da dinine mal edilemez. Kendini patlatan Belçikalı teröristten yola çıkarak Belçikalılar teröristtir diyebilir miyiz? Ailesi teröristtir diyebilir miyiz? Belçika’da milli sporcu olan kardeÅŸine terörist muamelesi yapabilir miyiz? Ya da gittiÄŸi caminin cemaatini suçlayabilir miyiz? Kesinlikle hayır. Bu suçun ÅŸahsiliÄŸi olayı Ä°bn-i Havkal’e göre toplumu masum yapmıyor iÅŸte. 

Ä°bn-i Havkal diyor ki; toplum suçlu deÄŸildir ama sorumludur. Bir Vehhabi /Selefi/Harici ya da her ne zıkkımsa iÅŸte o adamlar gelip evladınızı kendini patlatacak kadar yoldan çıkarabiliyorsa ve bunu din adına yaptırıyorsa o beldenin bütün Müslümanları evlatlarına bu ÅŸeytani tuzaÄŸa düşmesin diye gerekli eÄŸitimi vermediÄŸi için sorumludur. EÄŸitimi talep etmediÄŸi ve engellendiyse mücadele etmediÄŸi için vebal altındadır. Devrim adına, din adına, Sosyalizm adına ya da yarın uydurulacak baÅŸka bir ÅŸey adına kendini patlatan adamların yetiÅŸtiÄŸi toplumun bir suçu yoktur ama o suçu toplum hazırladığı için sorumluluÄŸu vardır. Ben demiyorum Victor Hugo’nun (ç)alıntı yaptığı Ä°bn-i Havkal diyor.