Ä°ÅŸlerimiz 'Åžura' ile midir?

Suni bahar havası ile Ä°slâm dünyasının diktatörlerden kurtulduÄŸu iddiası realitede isabetten uzak gözüküyor. Ortaya çıkan ve yenilenmiÅŸ, özgürlükçü varsayılan yapıların dünya sistemine baÄŸlılık noktasında hiçbir muhalif çaba içinde olmadığı aksine Libya’da olduÄŸu gibi tarihi iÅŸgalleri medeniyet aktarma olarak kutlamaya dönüştürme, utanç hanesine yazılan tavırlardan sadece biri.

Ä°slâm dünyası, kiÅŸisel ve toplumsal alanda hayata yansıtacağı asli deÄŸerlerin uzağında bulunuyor. Çabuk alevlenmesi, uzun vadeli düşünce kabiliyetinin eksikliÄŸi, küçük; anlık baÅŸarılarla tatmin olması pasif konumda oluÅŸumun göstergesi. Dünya sisteminin getirdiÄŸi dayatmalara direnç göstermesi bir yana meÅŸrulaÅŸtırma çabaları özgüvenle ilgili sorunsal olarak karşımıza çıkıyor.

“... Aralarındaki iÅŸler ÅŸura iledir...” (Åžûrâ, 42/38) diye uyaran Kitap, toplumsal geliÅŸmenin ve zenginleÅŸmenin kaynağına iÅŸaret ediyor.

Hz. Peygamber’in en kritik anlarda istiÅŸareye baÅŸvurması, ümmete ait zenginliÄŸin ortaya çıkmasına ve netice üzerinde etkisine dikkat çekilmektedir. Bedir, Uhud, Hendek savaÅŸlarında, Hudeybiye’de ve günlük akış içinde pek çok olayda Hz. Peygamber istiÅŸare yapmış ve çoÄŸunluÄŸun kararını uygulamıştır. Kendi görüşüne raÄŸmen çoÄŸunluÄŸun kararını uygulayan Peygamber’in ümmetinin günümüz yöneticileri, her ÅŸeyi “biliyor” ve istiÅŸareye ihtiyaç duymuyorlar.

Günümüz yöneticileri ÅŸurayı danışma olarak telakki ediyorlar. Ortak bir iÅŸ için toplanan kurulda üyeler fikirlerini beyan ediyor; sonunda baÅŸkan/yönetici istediÄŸi kararı alıyor. Ve bu durum ÅŸura olarak izah ediliyor... Hz. Peygamber’i Uhud Savaşı’nı Medine’de savunma stratejisi ile yapmayı öneriyor. Bedir ehline gıpta eden genç sahabeler, savaÅŸmak istiyorlar. Neticede çoÄŸunluÄŸun kararı uygulanıyor. Burada yatan incelik, günü, savaşı kurtarmanın ötesine taşıyan derslik bir deÄŸerdir. SorumluluÄŸu beraber sırtlananlar yetkiyi de paylaÅŸma durumundadırlar. Åžura baÄŸlayıcıdır çoÄŸunluÄŸun kararı tepe yöneticiyi de baÄŸlar.

Şuranın danışma ile karıştırıldığı alanlar mevzubahis.

Riski tamamen kendi üstlenen bir girişimci, istediği kişiye danışabilir, uzmanlardan, firmalardan danışmanlık desteği alabilir ve bu görüşler içinde dilediğini tercih edebilir. İstişarede bu türden daha çok şahsi konulara ait müşavereler de önemlidir, bereket yüklüdür. Ancak toplumu ilgilendiren önemli konularda, işin yükünün ortak yüklenileceği her birimde şuranın bağlayıcılığı büyük önem taşır.

Åžura kültürü Ä°slâm toplumunda, eÄŸitimden davranışa küçük yaÅŸlarda geçmesi gereken öneme haiz konulardan biridir. Ä°ster danışma bahsinde ister baÄŸlayıcı statülerde olsun, istiÅŸare hesap edilemez zenginlikleri içinde barındırır. Ä°stiÅŸare; fikrin fikri açtığı, ufukların geniÅŸlediÄŸi, zaafların eritildiÄŸi ve netice; hayrın tahakkuk ettiÄŸi ortamlardır. Ä°stiÅŸare, en geniÅŸ halkadan merkeze doÄŸru takip edilerek yürütüldüğünde ülke bütünlüğünde saÄŸlıklı tezahürler ortaya çıkar. Fikri alınan her insan kendini önemli hisseder, daha ilgili olur ve daha çok çalışması gerektiÄŸini düşünür.

Farklı mezheplerde Ä°slâm âlimlerinin tamamı, ÅŸuranın biçiminin döneme has olabileceÄŸini söylerken, önem konusunda hemfikirdirler. Açık nasların yer aldığı bir konuda istiÅŸare geçerli olmaz. Åžura ile demokratik yapıları farklı kılan önemli kriterlerden biri budur.

Kur’ân’ın emri, Hz. Peygamber’in çok yönlü uygulamaları ve âlimlerin tafsilatlı açıklamalarıyla önümüzde duran bu zenginliÄŸe neden ilgi gösterilmez?

KoÅŸturulan; sorumlu, ancak yetkisiz insanlar, “BaÅŸkanım bilir” demekten baÅŸka ne yapabilir?

Yer aldığımız bölgede, ülkeleri adına karar alan yöneticiler, şura prensibiyle kararlarını almış olsalardı, sonuç böyle mi olurdu?

Arı hiçbir çiçeği es geçmez. Bal da böyle ortaya çıkar.

Ahmet Mercan

Not: Bu makale, “Ä°nsanı Geri Çağırmak” adlı eserden iktibas edilmiÅŸtir.