Ruhani'den sonra uranyum zenginleÅŸtirmede yavaÅŸlama

Ä°ran ile 5+1 ülkeleri arasında Ä°ran'ın nükleer programına iliÅŸkin imzalanan ön anlaÅŸmanın ardından Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) hazırladığı rapor, Ä°ran’da yeni cumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani’nin göreve baÅŸlamasından bu yana uranyum zenginleÅŸtirme faaliyetlerinde "yavaÅŸlama" olduÄŸunu ortaya koydu.

UAEA Yönetim Kurulu olaÄŸan toplantısı kurumun Viyana’daki merkezinde baÅŸladı. 3 günlük toplantı sonunda UAEA Genel Direktörü Yukiya Amano’nun Ä°ran’ın nükleer programına iliÅŸkin hazırladığı son raporun 28 Kasım'da yönetim kurulu üyesi 35 ülkenin heyet baÅŸkanlarına sunulması ve basına açıklanması bekleniyor.

Raporda Amano, Ä°ran’ın yeni cumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani’nin göreve baÅŸlamasından bu yana ülkede uranyum zenginleÅŸtirme faaliyetlerinde "yavaÅŸlama" olduÄŸuna iÅŸaret ediyor.

Raporda, zenginleÅŸtirme faaliyetlerinin yavaÅŸlatılmasına karşın Natanz nükleer tesisine yeni nesil 4 santrifüj monte edildiÄŸi ifade edilerek, Ä°ran’ın nükleer tesislerinde toplam 15 bin 240 santrifüje sahip olduÄŸunun saptandığı belirtildi.

Tahran yönetiminin son üç ayda nükleer tesislerinde yeni nesil toplam 1800 santrifüjü faaliyete geçirdiÄŸi belirtilen raporda, Ä°ran’ın yüksek düzeyde (yüzde 20 oranında) zenginleÅŸtirilmiÅŸ toplam 196 kilogram uranyuma sahip olduÄŸu kaydedildi.

Ajansın nükleer güvence denetimlerinden sorumlu teknik görevlileri, Ä°ran’ın bu yıl aÄŸustos ayından itibaren zenginleÅŸtirdiÄŸi uranyum miktarında yüzde 5 oranında bir artış olduÄŸunu belirtirken, "nükleer baÅŸlıklı bir silah üretebilmek için Tahran yönetiminin yaklaşık 450 ila 500 kilogram yüzde 20 oranında zenginleÅŸtirilmiÅŸ uranyuma sahip olması gerektiÄŸini" söyledi.

Amano, raporunda, Ä°ran yönetim ile UAEA arasında sürmekte olan “yapılandırılmış yaklaşım belgesine” iliÅŸkin müzakerelerde ilerleme kaydedildiÄŸini ve Tahran’da yapılan son müzakerede Ä°ran tarafının yeni bazı öneriler sunduÄŸunu belirtti. Amano, belgeye iliÅŸkin müzakerelerin henüz sonuçlanmadığını kaydetti. 

Nükleer programda askeri boyut endiÅŸesi

Diplomatik kaynaklar, Amano tarafından BM Güvenlik Konseyi üyesi ABD, Rusya, Çin, Fransa ve Ä°ngiltere ile Almanya’nın oluÅŸturduÄŸu 5+1 ülkeleri ile Ä°ran arasında geçtiÄŸimiz günlerde Cenevre’de imzalanan anlaÅŸmadan önce hazırlanan raporun Ä±lımlı ifadeler içerdiÄŸine iÅŸaret ediyor ancak "Tahran yönetiminin Parçin nükleer tesisinde denetim yapılmasına izin vermemiÅŸ olmasının, nükleer programı üzerindeki askeri boyut ÅŸüphesini tümüyle gidermediÄŸini" savunuyor.

UAEA Genel Direktörü Amano’nun Ä°ran’ın nükleer programına iliÅŸkin son raporunu yönetim kurulu üyesi 35 ülkenin heyet baÅŸkanları ile BM Güvenlik Konseyi'ne gönderdiÄŸini belirten UAEA kaynakları, raporun 28 Kasım PerÅŸembe günü yapılacak toplantıda basına da açıklanacağını ve yönetim kurulu üyesi ülkelerin heyet baÅŸkanlarının rapora iliÅŸkin sözlü beyanlarda bulunacaklarını bildirdi.

Ä°ran yönetimi, taraf olduÄŸu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi AnlaÅŸması (NPT) ile Güvence Denetimleri AntlaÅŸması kapsamında  nükleer programını barışçıl amaçlı sürdürdüÄŸünü ve nükleer reaktörlerde "yakıt olarak kullanmak üzere uranyum zenginleÅŸtirdiÄŸini" belirtirken, baÅŸta ABD ve Ä°srail olmak üzere Batılı bazı ülkeler, "Ä°ran’ın nükleer silah sahibi olmak üzere uranyum zenginleÅŸtirdiÄŸini" ileri sürüyordu.

5+1 ülkeleri ile Ä°ran arasında Cenevre’de anlaÅŸmaya varılması UAEA Yönetim Kurulu üyesi ülkelerin büyük çoÄŸunluÄŸunu tatmin ederken, yönetim kurulunda gözlemci üye statüsüyle bulunan Ä°srail, anlaÅŸmaya destek vermeyen ve "Ä°ran’ın nükleer silah sahibi olacağı" iddiasını sürdüren tek ülke oldu.

VÄ°YANA