Ahmet Mercan: Bana 'Dogma' Gerek

YaÅŸamak ip üstünde yürümeye benziyor. Tarih ilerledikçe ip inceliyor. Ä°pin inceliÅŸi kıyametin çaÄŸrılışı olarak anlaşılabilir. “Ä°lerde iyi olacak” diyen bilimciler tümden yandılar; geçmiÅŸ günlerin çetin ancak gümrah tebessümünü özlüyor insanlık.

Eskiden ağır ağır yürürdü haber. Bir anda hüznü boÅŸaltmazdı beynimize, kalbimize. Ä°yi habere de rastlanırdı ara sıra.

Namludan tek tek çıkardı kurÅŸunlar ve hedef seçerdi çoÄŸu kez... Åžimdi “an’lık asır” lara ulaÅŸtık. Bir anda tonlarca hüzün, gök maviÅŸi geniÅŸliÄŸince acı boca ediliyor üstümüze.

Ä°nsanlığımızın dizleri bükülüyor.

Ve hepsinden beteri sıkılası boÄŸazlar ele geçirilecek, teraziye teslim edilecek zalimler de ele geçmiyor, çünkü postmodern dönem. Bulmacalardan aradaki bin yüz on dört farktan yola çıkarak, düÅŸman aradığımızda karşımıza tutkularımız çıkıyor. Tutkularımız da postmodern lezzetlerde hemhal olalı, dokunulmazlık zırhına, reellik mazeretinin sihirli çaÄŸrışımıyla duhul etti.

Tutkularımız kimliÄŸimizden kopan kıymıklardı. Gözlerimizi kamaÅŸtıran yalancı ışığı güneÅŸin yerine koyunca, kıtalar birbirine karıştı. Bir anda yanı başımızda Ä°srail, ABD bir anda dostlar düÅŸman oldu. DüÅŸmanlar stratejik ortak olmayı, kardeÅŸ öldürme potansiyeline endeksli olarak tedavüle “bahÅŸetmiÅŸ” oldular.

Sözün bittiÄŸi yer, hallerin düÄŸümlediÄŸi, dostun düÅŸmanla karıştığı yerdir. Bu yer öncelikle içimizde yaÅŸayan ya da kaybolan ülkenin durumuyla ilgili ilintilidir.

Ä°ster dünyaya bakalım ülke ülke, ÅŸehir ÅŸehir veya içimize yönelim hücre hücre...

Ne kadar benziyor birbirine, aÄŸlayan bir gökyüzü ile ıssız bir kalbin umutsuzluÄŸu.

Ve nasıl da çınlıyor dört bir yanda öznenin ölümünün kutlanış eÄŸlenceleri.

Kırık kuÅŸkanadı kadar çırpınışla iyiliÄŸe bir hamle... Ve eski nesillere ait hastalıkların hepsine sahip çıkmak, tereddütsüz, içimizden birini, eÅŸitlerden bir ademoÄŸlunu oturtmak koltuÄŸa sonra ona hüccet yükleme ameliyesi kadim devirlere kadar uzat. ÂdemoÄŸlu sihir peÅŸindedir gece gündüz, adına baÅŸka yaftalar ekleyerek kurtulduÄŸunu sanır. Hüccet vererek aslında sorumluluÄŸu huysuz bir at gibi sırtından attığını düÅŸünür. KutsallaÅŸtırdığı kahramana noksanlık sıfatlarını yaklaÅŸtırmaz ki, sorumluluk geri dönmemeli zinhar...

Hayat daralıyor dört yanından, yaÅŸamak kanıksamayı koyuyor önümüze. Kanıksamak; yaÅŸarken “insan” olmanın anlamından çıkmaya denk diÅŸer. Tek seçenekten ibaret “seçim”e önce ÅŸüphe anaforuyla hazırlıyorlar.

Yanılgı istiyorlar göklerden.

GüneÅŸ özür dilesin deniyor, lafın jelatini sökülünce... “Önce insan olmak” denildiÄŸinde baÅŸlıyor ÅŸüphenin takvimi. Önce cari insan algısını kazanıp sonra farklı deÄŸerlere, geçme izni öngörülüyor. Bağışlanan öngörü algının denetiminden azade deÄŸil.

Önce insan demekle, kilometre karelere suçsuz her nevi Iraklı, Filistinliyi yere sermenin sıkı bir baÄŸlantısı var. “Önce insan” diyen mümin, bilimin maharetli topraklaÅŸtırma ameliyesine bir ayağından yakalanmıştır. Ne hikmetse her üniversite açılışında “dogmalardan uzak durun” ikazı yapılıyor.

Bilim dogmalardan daha çok izaha muhtaç oysa. Varlığını dogmaya borçlu.

Yapay zeka adına isyan eden bilimin sembolü cübbenin çaÄŸrısı bu; aklın mührü vurulmalı her ÅŸeyin üstüne. Oysa bana, bilimden daha çok lazım dogma. Dakikada ölen insan sayısı azalsın diye insan namluya girmesin diye ve bilimin elindeki dünyanın arkası için, sözün dile geldiÄŸi emin bir iklim adına bana dogma gerek.

Hayat bir ip ve gittikçe inceliyor, kıtalar kıtalara karışıyor bilimle.

“Önce insan olmak” demeyeceÄŸin zinhar. “Ä°nsan”dan maksadı bilmemek tevbe gerektirir.

Ahmet Mercan

Not: Bu makale, “Ä°nsanı Geri Çağırmak” adlı eserden iktibas edilmiÅŸtir.