Dil gelişimini desteklemek için neler yapılabilir?

Psikolog Hayriye Öztuğrul (Güler)

Bebekler doğduklarında belli bir dil yeteneği ile dünyaya geliyorlar. İşitme duyuları gelişmiş oluyor. Yüksek ses alçak ses ayrımını yapabiliyorlar. Doğduklarından 2-3 ay sonra sesin geldiği yöne başını çevirip iletişim kurmaya adım atıyor. 5-6 ay civarında agulamaları, cıvıldamalarıyla kendilerince bizlere anlamadığımız birçok şey anlatıyorlar.

Bebek ilk yaşına girdiğinde kendisine söylenenleri daha iyi anlamaya başlıyor. Ve bundan sonraki süreçte gittikçe artan kelime hazinesiyle konuşmaya daha çok katılıyor. 

Bebeklerin hali hazırda hiçbir etki olmaksızın gelişen bu yönlerini desteklemek için aileler neler yapabilirler? 

• Bebekle sıklıkla konuşulmalıdır. 

• Bebeğin göz seviyesinde, gözüne bakarak konuşulmalıdır. 

• Çocuğun işaret ettiği nesnelerin adı söylenmelidir. 

• Gün içerisinde yapılanlar çocuğa anlatılabilir. Bu alışkanlık haline getirilirse çocuk da sonrasında kendi yapıp ettiklerinden bahseder hale gelebilir. 

• Bol bol kitap okunmalıdır. Eğer okunan hikâyenin tekrar okunmasını isterse bundan kaçınılmamalıdır. Tekrarlar çocuklara güven verir. Süreklilik hissettirir. Oyunlarında da tekrarlar isteyebilirler. 

• Konuşmalarda kısa, yalın cümleler kullanılmalıdır. Uzun cümleler dikkatini dağıtabilir. 

• İlk konuşmaya başladıklarında söyledikleri anlaşılmaz olabilir. Yine de 'ne diyorsun, anlamıyorum' demek yerine konuşma sürdürülmeye çalışılmalıdır. 

• Anlatılan şey ellerle ve beden dili ile desteklenebilir. 

• Yeni konuşmaya başladıklarında iletişim istekleri geri çevrilmemelidir. Onu anlamak için çaba gösterilmelidir. 

• Birlikteyken sessiz kalmak yerine tekerlemeler, şarkılar söylenebilir. 

• Söyledikleri yeniden toparlanarak tekrar edilmelidir. 

• Televizyon izleme, bilgisayar ile oynama süreleri sınırlı olmalıdır. Bu araçlar çocuğu tek taraflı iletişime itmektedir. Faydalı programlar seçilip süre onunla sabitlenmelidir. Televizyon izlerken veya bilgisayar ile oynarken de iletişim kesilmemeli, ne yaptığı/ izlediği üzerinden konuşulmalıdır.