Sosyal Medya

Makale

İnsan; Dün, Bugün ve Yarın

tarihinde yayınlandı.

Ä°nsanın çok katmanlı yapısı, onu dünden yarına bugünü yaÅŸarken sürekli bir deÄŸiÅŸim cenderesinde varlığını ikame ederken, her seferinde ayağının kaydığının farkındalığı ile yaÅŸadığı boÅŸluÄŸu geleceÄŸe dair beklenti üzerinden derinleÅŸtirmeye yönelmesine zemin oluÅŸturmaktadır. Ä°nsan için yaÅŸadığı ÅŸeylerin kader ile orantılı bir iliÅŸkisi olmakla birlikte, bizatihi kendi yaÅŸadığı ÅŸeyler yüzünden karşı karşıya kaldığı olguların toplamı daha fazladır.

Ä°nsan, dünde yaÅŸadığı sürece bugünü kaçırırken, travmatik bir psikolojik hal ile de geleceÄŸe yönelik beklentilerini azaltmaya devam etmektedir. Bugünü yaÅŸarken, eÄŸer düne dair tecrübeye yaslanmaz ve geleceÄŸe dair umudu diri tutmazsa; aceleci, pes edici, hüsrana uÄŸrayıcı bir düzlemden kurtulma arayışları baÅŸarısızlığa uÄŸrayacaktır. Ä°nsan, geleceÄŸe dair umudu üzerine geçmiÅŸinden ders çıkartarak bugünü en güzel ÅŸekilde yaÅŸayarak kendisini geleceÄŸe taşımaya zemin oluÅŸturma konusunda önemli imkânlar kazanabilir.

Ä°nsan, zamanı göreli bir zeminde yaÅŸamaya çalıştığı andan itibaren dün, bugün ve yarın anlamını yitirebilir. O zaman insan, zamanı kendi ÅŸartları içinde yeniden inÅŸa ederek kendi karakteristik yapısının saÄŸlamlığını koruyarak geleceÄŸini doÄŸru bir zeminde inÅŸa eder. Bunun temel ÅŸartı ise; dünü bir tecrübe sahası kabul ederek kendi olgunlaÅŸmasını gerçekleÅŸtirmek ve geleceÄŸe dair umut üzerinden ise bugünü en verimli ÅŸekilde kullanmaya çalışmaktan geçecektir. Ama bu olgunun gerçekleÅŸme imkân ve ihtimali, kiÅŸinin zaman ile kuracağı göreli iliÅŸkinin insan lehine geliÅŸmesini saÄŸlayacak bir iradenin varlığına baÄŸlıdır.

Ä°nsan, dünya ve içindekileri etkileme gücü kadar etkilenme ihtimalini de taşımaktadır. Burada insanın etkileme gücünün farkında oluÅŸu ve iradenin varlığının insan açısından neye tekabül ettiÄŸi konusunda sahip olacağı ÅŸuur, etkilenme ihtimalini belirli bir düzeyde tutarken, etkilemeyi de belirli bir düzlemde sabitlemek önemlidir. Her ÅŸeyi belirleme arzusu, insanı yoldan çıkartan bir özelliktir. Bu çerçeve içinde altın oran dengedir. Ä°nsan ve denge birlikte hareket ettiÄŸinde her ÅŸeyi olumsal düzlemde yeniden inÅŸa etme imkân ve ihtimalini doÄŸurur. Denge, korkunun, sevincin, mutluluÄŸun, acının ve her türlü duygusal anaforu kendi dengesinde tutarak etkileÅŸimi sınırlı ve olumsal yapıya dönüÅŸtürme zemini kurma açısından deÄŸerlidir.

Hayatının her alanında olduÄŸu kadar, geçmiÅŸ, gelecek ve bugünü de denge üzerinden kurma arayışı karakter inÅŸasında temel bir doÄŸruyu hayata geçirme anlamını izhar eder. Karakteri saÄŸlam, olgunlaÅŸmış bir kiÅŸi, zamanı belirli bir düzlemde kendi lehine kurma imtiyazı elde eder. O yüzden de insan ve aÅŸkınlık arasındaki derin irtibatı da gözden kaçırmamak gerekir. Bu dünyaya sonradan gönderilen insanın, bu dünyaya aidiyeti kısmi ve arızi bir durumu iÅŸaret eder. Ä°ÅŸte zaman meselesi de bu arızi ve kısmi özelliÄŸini rüÅŸt sahibi insan açısından öne çıkartır. Ä°nsan, aÅŸkınlığı ile dünya ötesine uzanan ve yeryüzünde var olacak ve olan iÅŸlerden bağımsız kalabilme hassasiyeti gösterebilme iktidarına sahiptir.

Ä°nsanın yeryüzü serüveni bir miraç serüvenidir. Namaz, kul için miracın neliÄŸi konusunda bir tecrübe sahibi yapmaya yönelik bir imkân denizidir. Ä°nsan, namazda miraca çıkarak, yani aÅŸkınlığı benliÄŸinde tecrübe konusu ederek ulûhiyet ile bağını güçlendirmektedir. Yeryüzünde yaÅŸayan insan, kendisine sunulan zevkleri eksilterek, arzularını törpüleyerek ve vazgeçerek miraca çıkışı süreklileÅŸtirebilir. Kendi benliÄŸinden vazgeçen insan, yüceliÅŸe geçerek yeryüzü standartlarını aÅŸma tecrübesi elde eder. Ä°ÅŸte o zaman insan, ilahi olan ile yakın bir baÄŸa sahip olarak birebir iliÅŸki sayesinde kendi varlığının deruni anlamını keÅŸfeder ve bu keÅŸif sayesinde miracı süreklileÅŸtirerek ilahi yolculuÄŸu da daim kılarak varlığının anlamını her anda deÅŸifre ederek yolculuÄŸunu sürdürecektir.

Ä°nsan, esfel-i safilin ile ahseni takvim arasında gidip gelmektedir. Bu dinamizm ve deÄŸiÅŸim insanın başının döndürülmesine yetmektedir. Ä°ÅŸte insan bu baÅŸ dönmesini atlatır ve bu deÄŸiÅŸimi ve dinamizmi kendi olgunlaÅŸmasının zemini kıldığında aÅŸkınlığının tadına ererek kendi varlığını ilahi varlığın bir tezahürü olarak görerek kendi varlığından sıyrılarak kendi benliÄŸini ilahi benliÄŸin tezahürü olarak idrak ederek beÅŸer sıfatından insan sıfatına rucu edecektir. BeÅŸer, her zemin ve zamanda kendi varlığının kalıplarına sıkışmış, dünyevi daralma ile sıkışık bir yaÅŸamı sürdürmeye devam eden kiÅŸidir. Ä°nsan ise, ruhunun saÄŸladığı derin konfor ile ulûhiyet semasına yükseliÅŸe geçerek kendi kiÅŸiliÄŸini ulûhiyetin kendisine yüklediÄŸi amaç doÄŸrultusunda gerçekleÅŸtirmeye yönelerek ilahi rızaya eriÅŸme kabiliyetini doruÄŸa çıkartarak Allah’ın razı olduÄŸu kullar zümresine ilhak olur. Bu razı olunuÅŸu, sıradan, sade ve beÅŸeri dürtülerin varlığı zemininde saÄŸlamanın imkânsızlığını anlamadan insanlığa doÄŸru bir yolculuÄŸa çıkmak mümkün deÄŸildir.

Daha öz bir ifade ile insan, her hali üzere Allah’ın kudret elinin üzerinde olduÄŸunun ÅŸuurunu taşıyarak her iÅŸ, oluÅŸ ve olguda ilahi olanı dikkate alan bir bakış üzerinden hareket ederek kendi varlığını insan düzlemine taşıyarak miracını gerçekleÅŸtirmeye devam eder. Emir ve yasaklara uyduÄŸu sürece, güzel, iyi ve doÄŸru olanı önceledikçe yüceliÅŸe ve dolayısıyla olgunlaÅŸmaya devam edecektir. Her peygamber bir örnektir. Hazreti Muhammed ise hem peygamber olarak ve hem de olgunlaÅŸmış bir insan olarak bize tam bir örneklik teÅŸkil etmektedir. Çünkü O son peygamber olarak aynı zamanda bütün peygamberlerin ortak tecrübesini kendisinde mündemiç kılmıştır. Bu onun nasıl önemli bir örneklik teÅŸkil ettiÄŸini göstermektedir. Mesele zaten bunu anlamak ve ona uygun davranmayı baÅŸarabilmektir.

Ä°nsan, çok yönlü ve çok boyutlu özelliÄŸi sayesinde iyiye yöneldiÄŸinde iyiliÄŸi çoÄŸaltır, kötüye yöneldiÄŸinde ise kötülüÄŸü çoÄŸaltır. Burada tek bir durum söz konusu; kötülüÄŸün giderek büyümesini saÄŸlayan ÅŸey vahyin iÅŸareti ile müstaÄŸni olmaktan geçmektedir. MüstaÄŸnilik, kiÅŸinin salt kendisi varmış gibi yaÅŸamını sürdürmesi ve her ÅŸeyden azade bir hayatı yaÅŸamaya devam ederken kime ne yapıldığının önemini hissetmemesini beraberinde taşır. Ä°ÅŸte bu müstaÄŸni insan azar da azar, azdıkça da kendisini bataklığın dibine doÄŸru sürükler. Ve böylece insanlıktan çıkarak beÅŸer sıfatını da terk ederek hayvandan daha aÅŸağı bir varlık derekesine düÅŸer. Ama bu insan, ilahi inayeti yanında bulabilmesinin tek ÅŸartı; yaptığı kötülüÄŸün farkına varması ve samimiyet içinde yaptığı yanlıştan ve kötülükten vazgeçerek iyiye doÄŸru yönelmesidir. Åžartlar birden deÄŸiÅŸir ve o beÅŸer olmaya, oradan da insan olmaya yönelerek ilahi rızaya eriÅŸme yolculuÄŸunu hak edecektir.

Ä°nsan, zikir ehli olmakla varlık skalasındaki yerini yukarı doÄŸru taşımaya baÅŸlayacaktır. Zikir sadece esma ve sıfatların tekrarından öte bir gerçekliÄŸe sahiptir. Ä°lahi esme ve sıfatları, ya da gönderilmiÅŸ vahye ait ayetleri her okuyuÅŸunda ilahi olanın varlığını kendi derununda kavramak ve onu idrak ederek kendi varlığını asli koordinatları üzerine yeniden kurmaya çalışmayı da içermelidir. Çünkü her zikir, ilahi olan ile bağın güçlendirilmesi anlamını taşıyacaktır. Ä°liÅŸkinin niteliÄŸi o kadar geliÅŸecektir ki insan dost/ Mevla olma hüviyeti kazanacaktır. Her ibadet insan için yeni bir yükseliÅŸe baÅŸlamanın merdiveni sayılmalıdır. Her iyilik, bir merdiven daha yukarı çıkmaya azmetmenin iradesini bahÅŸetme olarak betimlenmelidir. Her güzelliÄŸi açığa çıkarmak zerafet ile ilahi olanın cemal sıfatına yönelmeyi mümkün kılacağını bilerek çoÄŸaltmaya devam etmeyi irade etmektir.

Her türlü duygusal zeminin tek bir karşılığı olmalıdır: Allah… Korku, sevinç, hüzün, mutluluk, huzur, umut, ümit, olumsal düÅŸünme, olumsuzluk Allah’ın varlığı ve birliÄŸi ile O’na iliÅŸkin durum üzerinden doÄŸru zemine ve koordinatlara sahip kılınabilir, ÅŸahsiyetin temelini inÅŸada anlamlı yerini alabilir. Yoksa insanı beÅŸer düzlemine ve oradan da esfel-i safiline taşımaya yetecektir. Ä°nsan, tercih ona bırakılmıştır: Ahseni takvim mi esfel-i safilin mi?

Abdulaziz Tantik

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.