İlahiyat alanı ve kayıkçı kavgaları

Ä°lahiyat, Cumhuriyet Türkiye’sinde hem çok fazla ilgi çeken, hem de birçok kez kriz odağı haline gelen kritik bir alan ve kurumdur. Ä°lgi çekicilik vasfı halkla, kriz odağı hâline gelme vasfı ise rejimin ideolojik kodlarıyla alakalıdır. Türkiye’deki nüfusun kahir ekseriyetle Müslüman olması ve bu ekseriyetin hatırı sayılır bir kısmının dinî meselelere alaka duyması Ä°lahiyat alanını cazip kılmaktadır. Bu ülkede, bir ÅŸiÅŸe sirkeyle Oruç Baba türbesini ziyaretten, “elif-bâ”yı okuma tecrübesi dahi olmaksızın Kur’an meali yazma cür’etine deÄŸin, genelde din, özelde Ä°lahiyat alanıyla ilgili çok renkli ve çeÅŸnili bir ilgi/alaka bulunduÄŸu malumdur.

Mademki İlahiyat yediden yetmişe hemen herkesin ilgi alanındadır; o takdirde herhangi bir ehliyet şartı bulunmaksızın bu alana burun sokmak caiz olmalıdır. Bunun için yeterli şart sadece Müslüman olmaktır. Hâl böyle olunca, din ve İlahiyat alanında kayıkçı kavgası kaçınılmazdır. Rivayete göre eski zamanlarda Eminönü-Karaköy arasında yolcu taşıyan kayıkçılar müşteri beklerken kendi aralarında kavgaya tutuşur, bu esnada kürekler havaya kalkıp sağa sola savrulurmuş. Kavga vesilesiyle bir araya toplanan insanlardan bir kısmının kafasına kürekler iner; ama her ne hikmetse kavga eden kürekçilerin hiçbirinin başına değmezmiş. Bu düzmece kavga zaman içerisinde denizden karaya taşınmış ve yankesici taifesi Yeni Camii önünde kayıkçı kavgasına benzer gürültü patırtılar vesilesiyle halkı toplayıp soymayı âdet edinmiştir.

***

Kayıkçı kavgasının Ä°lahiyat versiyonu şöyle formüle edilebilir: Hemen herkesin Ä°lahiyatla ilgili kritik konularda kendini söz sahibi görüp ulu orta konuÅŸması ve iddialı görüşler ortaya atması, buna mukabil baÅŸka çevrelerden itirazlarda bulunulması ve sonuçta bu durumun kısır bir kavgaya yol açmasıdır. Bu kavgaya karışanların pek çoÄŸu için esas amaç hakikati aramaktan öte, kendi bildiÄŸini okumaktır. Ama gelin görün ki kayıkçı 
kavgasına bilfiil katılanlar genellikle bu kavgada pek hasar almazken kavgayı seyreden birçok insanın dinî düşünce ve duyarlılıkları hırpalanmaktadır. Son bir-iki yıldır ekranlarda sık görünür olmam sebebiyle kısır kavgalara maalesef ben de karıştım; ama artık hiçbir kavgada yokum.

Ä°lahiyat alanındaki kayıkçı kavgalarının bir diÄŸer varyantı Kemalist laikçiler ile mütedeyyin kitleler arasındaki kan uyuÅŸmazlığıyla ilgilidir. Nitekim Türkiye’de patlak veren birçok siyasi krizin küçük veya büyük çaplı bir Ä°lahiyat operasyonuyla neticelendiÄŸi bilinmektedir. Ne yazık ki bu ülkede Ä°lahiyat ilmî ve toplumsal bir gereklilik olarak deÄŸil, siyasi bir lütuf olarak görülmekte, hâliyle, Ömer Özsoy’un çok güzel ifadesiyle, Ä°lahiyatçılar toplumun ihtiyacına cevap veren saygın bir ilmiye kadrosu olarak deÄŸil, tabir caizse “sığıntı” ya da “besleme” olarak telakki edilmektedir. Ä°lahiyatlar ve Ä°lahiyatçılara ontolojik hak lütfedilmesinin ardındaki siyasi mülahaza ÅŸu veya bu ÅŸekilde deÄŸiÅŸse de “besleme” telakkisi maalesef deÄŸiÅŸmemekte ve bu durum Ä°lahiyatları “lütuf 
sahibi”nin her türlü müdahalesine açık hale getirmektedir.

***

Bu müdahalelerin en dramatik örneklerinden biri, 28 Åžubat sürecinde Ä°mam-Hatip okullarının yanı sıra Ä°lahiyatların da budanmasıdır. Ä°kinci bir dramatik müdahale ise AK Parti döneminde enflasyon kavramını hatırlatacak tarzda sayısız Ä°lahiyat Fakültesi açılmasıdır. Bütün bunlar olup biterken hem Ä°lahiyatla ilgili ciddi konuların kayıkçı kavgalarına kurban gitmesi, hem de kurumsal düzeyde Ä°lahiyatın, “Filler tepiÅŸir, çimenler ezilir” sözünde ifadesini bulan neticeden fazla bir ÅŸey elde etmemesi gerçekten acıdır. Bu ülkede, sözgelimi, eczacılık veya diÅŸ hekimliÄŸi gibi bir fakülte mezunu olmak herhalde büyük bir bahtiyarlıktır. Zira diÅŸ hekimleri ideolojik temelli siyasi kriz ortamlarında dahi diÅŸ tedavisiyle meÅŸgul olmakta, üstelik hiçbir lütuf sahibinin beslemesi olarak algılanmamaktadır.