Yakın tarihimizin utanç yılları: İstiklal Mahkemeleri
11 Ağustos 1923 günü, yeni bir meclis daha kuruldu ancak bu kez mecliste muhalefete yer verilmedi. Eskiler tümüyle tasfiye edildi ve bunun "inkılâplar" için gerekli olduğu söylendi.
İnkılâbın ne anlama geldiğini, İstiklâl Mahkemelerinin başkanı Kel Ali anlattı. "İnkılâplar; suçlular, hainler hatta şu veya bu nedenle vücudu zararlı olanlar kısacık mahkemelerden sonra öldürüldükleri zaman oluyor" diyerek, o dönem yaşananları meşrulaştırdı.
Meclis, muhalefetsizdi ama muhalefetsizlik uzun sürmeyecekti. Kısa süre sonra o meclisteki Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri bir araya gelip Cumhuriyet Halk Fırkasını kurdu.
Mustafa Kemal'in eski silah arkadaşları ise, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası adı altında buluştu. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruluş bildirgesinde, kendini hürriyetten yana, "dine ve inançlara saygılı" olarak tanımlamıştı; ancak o son iki kelime tehdit sayıldı. Bu yüzden, o fırkanın ömrü uzun süreli olmadı.
Toplam 15 / 8. Foto
Resmi tarih ve popüler kültür İstiklal Mahkemeleriyle pek ilgilenmedi, hatta yıllar boyu adını anmaktan bile kaçındı. İstiklal Mahkemeleri'nin nasıl kurulduğu, kimleri darağacına nasıl gönderdiği bugüne dek çok az kaleme alındı. "Asker kaçaklarını yakalayıp sorgulama" amacıyla kurulan bu mahkemeler zamanla amacından saptı; hükümetle ters düşen, bunu dile getiren veya bu doğrultuda iftiraya uğrayan kim varsa, hepsi bu mahkemelerde yargılandı. Onların içinde kurtuluş mücadelesinin büyük komutanı Kazım Karabekir Paşa da vardı, "şapka takmadığı" gerekçesiyle idam edilen İskilipli Atıf Hoca da... İstiklal Mahkemeleri, 92 yıl önce bugün kapatıldı.
