Yakın tarihimizin utanç yılları: İstiklal Mahkemeleri
Aynı günlerde, mecliste sert tartışmalar da aralıksız devam ediyor, konu sık sık saltanat ve hilâfete geliyor, ancak tartışma o an kavgaya dönüyordu. O tartışmalar sırasında bir gün, muhalif kanadın vekillerinden Sinop mebusu Hakkı Hami Bey söz aldı ve doğrudan doğruya İstiklâl Mahkemelerini savunanlara seslendi:
"Efendiler İstiklâl Mahkemeleri'nde adam asmakla bizler gayemize ulaşacaksak, hiç ulaşmayalım. Pek çok masum canından oluyor. İdam tavuk öldürmek değildir, bunlar tavuk değildir. Hayat çok yüksektir!"
Ne yazık ki gerçekler, tam da Sinop mebusu Hakkı Hami Bey'in işaret ettiği gibiydi. Suçlu ya da masum fark etmiyor, Anadolu halkı akın akın darağaçlarına götürülüyordu. Taraflı tarafsız herkes, İstiklâl Mahkemelerinin yapısını ezbere biliyordu.
Toplam 15 / 6. Foto
Resmi tarih ve popüler kültür İstiklal Mahkemeleriyle pek ilgilenmedi, hatta yıllar boyu adını anmaktan bile kaçındı. İstiklal Mahkemeleri'nin nasıl kurulduğu, kimleri darağacına nasıl gönderdiği bugüne dek çok az kaleme alındı. "Asker kaçaklarını yakalayıp sorgulama" amacıyla kurulan bu mahkemeler zamanla amacından saptı; hükümetle ters düşen, bunu dile getiren veya bu doğrultuda iftiraya uğrayan kim varsa, hepsi bu mahkemelerde yargılandı. Onların içinde kurtuluş mücadelesinin büyük komutanı Kazım Karabekir Paşa da vardı, "şapka takmadığı" gerekçesiyle idam edilen İskilipli Atıf Hoca da... İstiklal Mahkemeleri, 92 yıl önce bugün kapatıldı.
