Sosyal Medya

Filistin direniş hareketi Hamas'a hangi ülke nasıl bakıyor?

İsrail’in işgal veya abluka altında tuttuğu Filistin topraklarında faaliyet gösteren Hamas hareketi, bir kısmı kendisine mesafeli yaklaşan İslam ülkeleriyle iyi ilişkiler kurarken Batılı ülkeler tarafından ise 'yasaklı örgüt' veya 'terör örgütü' olarak tanımlanıyor.



BirleÅŸmiÅŸ Milletlerin (BM) terör listesinde yer almayan ancak son olarak Ä°ngiltere'nin terör örgütleri listesine almasıyla statü tartışması bir kez daha gündeme gelen Hamas, 2006'da Filistin genelinde yapılan seçimlerde Filistin halkı tarafından iktidara taşınmış ancak Ä°srail baÅŸta olmak üzere Batılı ülkelerce tanınmamış ve hükümetten düÅŸürülmüÅŸtü.

Arap-Ä°slam dünyasının en büyük Ä°slami hareketi sayılan Mısır merkezli Müslüman KardeÅŸler TeÅŸkilatının (Ä°hvan) Filistin'deki uzantısı olarak 1987'de kurulan Hamas, 2017'de ilan ettiÄŸi yeni siyaset belgesinde kendisini, “Hamas, fikri açıdan Ä°hvan ekolünün bir parçasıdır ancak bağımsız bir Filistin örgütüdür.” ifadesiyle yeniden tanımlamıştı.

Filistin halkının uluslararası toplum tarafından meÅŸru temsilci sayılan Filistin KurtuluÅŸ Örgütünün (FKÖ) çatısı altından yer almayan Hamas, gelecekte kurulacak bağımsız bir Filistin devletinin en önemli coÄŸrafi ayağını oluÅŸturacak olan Ä°srail ablukası altındaki Gazze Åžeridi'ni 2007'den beri yönetiyor.

 

Bir taraftan silahlı kanadı Ä°zzeddin el-Kassam Tugayları ile Ä°srail'in saldırılarına karşı direniÅŸ sergileyen Hamas, diÄŸer taraftan da Ä°srail'in uluslararası topluma raÄŸmen yıllardır ÅŸiddetli bir abluka uyguladığı Gazze Åžeridi'nde yaÅŸayan yaklaşık 2 milyonluk nüfusun her türlü ihtiyacını karşılamaya çalışıyor.

Terörle iliÅŸkilendirilmeyi reddeden Hamas, Ä°srail'in Filistin topraklarındaki iÅŸgaline son vermesini istiyor.

AA ekibi, Hamas'la iyi iliÅŸkiler geliÅŸtiren, mesafeli davranan veya terör örgütleri listesine alan ülkelerin izlediÄŸi tavrın ve bu baÄŸlamda Hamas'a dair uluslararası tutumun haritasını çıkardı.

- Hamas'la iyi iliÅŸkiler geliÅŸtiren Ä°slam ülkeleri

Uzun yıllardır Hamas'la güçlü iliÅŸkileri bulunan Körfez'deki Arap ülkelerinden Katar, halihazırda Hamas'ın yönettiÄŸi Gazze Åžeridi'nin en büyük mali destekçisi konumunda. Katar ayrıca Mısır ve BM ile halen devam eden Ä°srail-Hamas esir takası sürecinde de yer alıyor.

 

Filistin davasının en önemli partnerlerinden biri olan Mısır-Hamas iliÅŸkileri 2002 yılı sonunda baÅŸladı. Taraflar arasında 2013 ila 2017 yıllarında dalgalanmalar yaÅŸandı. Ä°liÅŸkilerin durma noktasına geldiÄŸi dönemler oldu. 2015'te verilen bir yargı kararı ile Hamas "terör örgütü" olarak kabul edildi. Ancak daha sonra Mısır Acil Durum Mahkemesi bu kararı bozdu.

Kahire ile Hamas arasındaki resmi iliÅŸkiler 2017'den beri Mısır istihbaratı aracılığıyla yürütülüyor. Mısır, Filistin içindeki bölünmüÅŸlüÄŸün son bulması için Filistinli gruplar ile Ä°srail arasında ara buluculuk rolünü sürdürüyor.

Kuveyt, Hamas'ın kurulduÄŸu günden bu yana hareketle iyi iliÅŸkiler geliÅŸtirdi. Kuveyt, 2006'da Filistin'deki seçimleri kazandığında Hamas'ı destekledi ve halen iliÅŸkileri üst düzeyde devam ediyor.

Lübnan'ın Hamas ile iliÅŸkileri hareketin 1998'de ülkede temsilcilik açmasından bugüne kadar devam ediyor. Lübnan'da önemli bir nüfuza sahip Hizbullah ile Hamas arasında da güçlü baÄŸlar bulunuyor.

 

Cezayir ile Hamas arasında istikrarlı bir iliÅŸki söz konusu. Hamas yönetimi, Cezayir'in 2016'da temsilcilik açmasına müsaade ettiÄŸini açıkladı.

Yemen, Hamas ile iliÅŸkilerini eski CumhurbaÅŸkanı Ali Abdullah Salih'in Filistin'deki bölünmüÅŸlüÄŸün son bulması için ara buluculuk yaptığı 2008'den beri devam ettiriyor.

Hamas ile Yemen'deki Ä°ran destekli Husiler arasında da iyi iliÅŸkiler var. Husilerin kontrolü altındaki baÅŸkent Sana'da Hamas'ın bir temsilciliÄŸi bulunuyor.

Ä°ran, Hamas'ın en önde gelen müttefiklerinden biri olarak öne çıkıyor. 1992'den beri Hamas'ın Ä°ran'da temsilciliÄŸi bulunuyor. Hamas'ın, Suriye'deki iç savaşın patlak verdiÄŸi süreçte Suriye rejimi ile iliÅŸkilerinin bozulması ve yönetim merkezini Katar'a taşıma kararı almasının ardından Ä°ran ile iliÅŸkilerde bir süreliÄŸine soÄŸukluk yaÅŸanmış olsa da iliÅŸkiler bugün yine eski haline dönmüÅŸ durumda.

 

Türkiye ile Hamas, 2006'da hareketin Filistin'deki milletvekili seçimlerini kazanmasından günümüze kadar iyi iliÅŸkiler kurdu. Ankara, Filistin'deki seçim sonuçlarını kabul etti ve Filistin halkının iradesine saygı gösterilmesi gerektiÄŸini vurguladı.

Afganistan ile Hamas arasında Taliban'dan önceki yönetim döneminde bir iliÅŸki yoktu. Hamas lideri Ä°smail Heniyye, aÄŸustos ayında, Taliban'ın ülkeye hakim olmasının ardından kurulan hükümetin DışiÅŸleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki'yle ilk temasta bulundu.

Malezya-Hamas iliÅŸkileri eski BaÅŸbakan Muhammed Necib Abdurrezzak'ın 2013'te Gazze Åžeridi'ni ziyaret etmesiyle baÅŸladı ve ardından taraflar arasında resmi temaslar devam etti.

Pakistan, 2006'da Hamas'ın Filistin'deki seçimleri kazanmasının ardından kurulacak hükümete 3 milyon dolar yardımda bulunacağını açıkladı ve taraflar arasındaki iliÅŸkiler böylece baÅŸlamış oldu.

 

Heniyye son olarak, geçen ay hayatını kaybeden Pakistanlı Nükleer Bilimci Abdulkadir Han'ın vefatı dolayısıyla CumhurbaÅŸkanı Arif Alvi ve BaÅŸbakan Ä°mran Han'a taziye mesajı gönderdi.

Irak ile Hamas arasında ise aleni bir iliÅŸki bulunmuyor. Ancak Hamas, Irak'ın Ä°srail'le normalleÅŸme karşıtı tutumundan övgüyle söz etmiÅŸ ve BaÄŸdat'ta düzenlenen kanlı saldırılara yönelik kınama mesajı yayımlamıştı.

Tunus ile Hamas arasında da resmi bir iliÅŸki bulunmuyor. Hamas yöneticilerinden Sami Ebu Zuhri, Tunus'a gerçekleÅŸtirdiÄŸi bir ziyarette Nahda Hareketi lideri ve Meclis BaÅŸkanı RaÅŸid el-GannuÅŸi ile bir araya gelmiÅŸti.

Moritanya ve Hamas arasındaki iliÅŸkiler resmi düzeyde seyrediyor. Heniyye haziran ayında Fas ziyaretinin ardından Moritanya'ya geçmiÅŸ ve CumhurbaÅŸkanı Muhammed Vild el-Gazvani ile bir araya gelmiÅŸti.

- Hamas'a karşı mesafeli tutum sergileyen Ä°slam ülkeleri

Yönetim merkezi daha önce Suriye'nin baÅŸkenti Åžam'da bulunan Hamas'ın, ülkede 2011'de baÅŸ gösteren iç savaÅŸla birlikte rejim ile olan güçlü iliÅŸkileri tamamen koptu. Hamas, Suriye rejimi ile iliÅŸkilerinin bozulması üzerine 2012 yılında Åžam'daki yönetim merkezini Katar'a taşıma kararı aldı.

Ä°srail'in Suriye'ye yönelik saldırılarına ÅŸiddetle tepki gösteren Hamas, son dönemde Arap ülkelerinin "iç iÅŸlerinden" uzak durma politikası benimsediÄŸini birçok defa vurgulayarak, Suriye'ye yeniden dönme sinyali veriyor.

Hamas ve Filistin davasına dair gelgitler yaÅŸayan Suudi Arabistan, Hamas'la zaman zaman dengeli iliÅŸkiler kurarken, özellikle son dönemde iliÅŸkilerin seyri kötüye doÄŸru evrilmeye baÅŸladı.

Daha önce Suudi Arabistan DışiÅŸlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Adil el-Cubeyr, Hamas'ı "aşırılıkla" suçlarken Riyad yönetiminin 2019 başında ülkedeki Hamas yetkililerini gözaltına alması ve bu yetkilileri hapse mahkum etmesiyle Riyad ile Hamas arasındaki iliÅŸkiler kopma noktasına geldi.

Ürdün, 1999'da Hamas'ın ülkedeki temsilciliÄŸini kapattı ve hareketin yetkililerinden Amman'ı terk etmelerini istedi. Ancak Ürdün yönetimi, Hamas'ın bazı yetkililerinin resmi ve hareketin çalışmaları ile ilgili olmayan kiÅŸisel nedenlerle topraklarına giriÅŸine müsaade ediyor.

Libya'da, Ekim 2016'da Hamas'ın 4 yetkilisi tutuklandı ve 2019'da Trablus'ta bir mahkeme tarafından söz konusu Hamas mensuplarına 17 ile 22 yıl arasında hapis cezaları verdi. Hamas, Libya'nın söz konusu adımını kınadığını açıkladı.

Hamas'tan bir heyet 2014'te Endonezya'yı ziyaret etti. Heyet, Endonezya Meclisinde milletvekilleri ile bir araya geldi ve ülkede Hamas'ın bir temsilcilik açması talebinde bulundu. Ancak Endonezya hükümeti bu talebi "hareketlerle deÄŸil devletlerle çalıştığı" gerekçesiyle geri çevirdi. Ardından Endonezya hükümet sözcüsü Hamas'ın ülkede faaliyet göstermesine karşı olmadıklarını açıkladı.

- Ä°srail'le normalleÅŸen Arap ülkelerinin Hamas'la iliÅŸkileri

BirleÅŸik Arap Emirlikleri (BAE), 2006'da Hamas'ın ülkede faaliyet göstermesini yasakladı. BAE'nin 2020'de Ä°srail'le normalleÅŸme anlaÅŸması imzalamasının ardından Hamas ile iliÅŸkiler kopma noktasına geldi.

Bahreyn'in Ä°srail'le normalleÅŸme anlaÅŸması imzaladığı 2020'ye kadar Hamas'la iliÅŸkileri gayriresmî düzeyde ilerledi. Bahreynli yetkililer 2012-2013 yıllarında Gazze Åžeridi'ne ziyaretler düzenledi ve yardım projeleri baÅŸlattı. Ancak, Bahreyn-Ä°srail normalleÅŸmesinin ardından hareketle iliÅŸkiler durma noktasına geldi.

Umman, Ä°srail ile temasları olmasına raÄŸmen Hamas ile de dengeli iliÅŸkilerini sürdürüyor. Heniyye bir ilk olarak geçen yıl Umman Sultanı Kabus bin Said'in vefatından sonra ülkeye bir taziye ziyaretinde bulunmuÅŸtu.

Sudan ile Hamas iliÅŸkileri devrik lider Ömer el-BeÅŸir döneminde iyi devam etti. Hareketin BeÅŸir sonrası gelen yönetimle iliÅŸkileri kesildi. Yeni yönetimin Ä°srail'le vardığı normalleÅŸme anlaÅŸması sonrasında Hamas'la arasındaki anlaÅŸmazlık derinleÅŸti.

Uluslararası haber ajansları Sudan yönetiminin Hamas'ın ülkedeki mal varlığına el koyduÄŸunu açıkladı. Ancak Hamas'tan yapılan açıklamada hareketin Sudan'da herhangi bir yatırımının bulunmadığı belirtildi.

Yakın zamanda Ä°srail ile iliÅŸkilerini yeniden normalleÅŸtiren Fas Krallığı ile Hamas arasındaki son temas haziran ayında gerçekleÅŸti. Hamas lideri Heniyye ve beraberindeki heyet Fas'ı ziyaret etti ve dönemin BaÅŸbakanı Sadeddin el-Osmani ile bir araya geldi.

- Müslüman olmayan bazı ülkelerin Hamas'la iliÅŸkileri

Rusya'nın Hamas'la iliÅŸkileri 2005'te baÅŸladı. Hareketin 2006'da Filistin'deki milletvekili seçimlerini kazanmasının ardından Rusya ile ilk resmi temaslar baÅŸladı. Taraflar iliÅŸkilerini günümüzde de devam ettiriyor.

Güney Afrika Cumhuriyeti ve Hamas arasında ilk iliÅŸkiler 1998 yılında baÅŸladı. Ä°lerleyen yıllarda ise iliÅŸkiler resmi düzeyde geliÅŸerek devam etti.

Çin, 2004'te Hamas'ı "terör örgütü" kabul ettiÄŸini açıkladı. Hamas'ın 2006'da milletvekili seçimlerini kazanmasının ardından ise söz konusu kararını geri aldı. Pekin, hareketin seçimlerden sonra kurduÄŸu hükümetin DışiÅŸleri Bakanı Mahmud ez-Zahhar'ı kabul etti. Zahhar'ın söz konusu ziyaretinin ardından Çin ve Hamas arasında yeni bir temas görülmedi.

Hamas lideri Heniyye 2018'de Venezuela Devlet BaÅŸkanı Nicolas Maduro'ya hareketin Karakas ile iliÅŸkileri güçlendirmeyi arzu ettiÄŸini ifade eden bir mektup gönderdi. Hamas ayrıca, Ocak 2019'da Venezuela'daki darbe giriÅŸimi sırasında Maduro'ya destek mesajı yayımladı.

- Hamas ve silahlı kanadının yasaklı olduÄŸu ülkeler

Ä°srail'in en önemli müttefiki ABD, "terörist hareket" olarak sınıflandırdığı Hamas'ın ülkedeki faaliyetlerini de 1997 yılında yasakladı.

Daha önce Hamas'ın askeri kanadı olan Ä°zzeddin el-Kassam Tugaylarını "terör örgütü" ilan eden Ä°ngiltere, 26 Kasım'da aldığı bir baÅŸka kararla "hareketin siyasi kanadını da terör örgütleri listesine" aldı.

Ä°srail-Filistin sorununa iliÅŸkin iki devletli çözümü destekleyen Avrupa BirliÄŸi (AB) Hamas'ı 2001 yılında "terör örgütleri" listesine dahil etti.

AB'den bir yıl sonra da Kanada, Hamas hakkında aynı kararı aldı ve "terör örgütleri" listesine ekledi

Avustralya 2003 yılında, Yeni Zelanda da 2010 yılında Hamas'ın askeri kanadı Ä°zzeddin el-Kassam Tugaylarını "terör örgütleri" listesine aldığını açıkladı.

20211129_5_00448F341663B42F1BF0AC8849B1ABC33

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.