Tercüme Haber: İsrail ve Hafter: Düşmanlıktan dostluğa uzanan ittifakın hikayesi

İsrail'in Libya'daki varlığı çoğu zaman gözlerden uzak tutulmasına rağmen, çok sayıda medya raporu Tel Aviv'in Başbakan Fayez el-Serrac liderliğindeki, BM’nin tanıdığı Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne (GNA) karşı Doğu Libya’daki darbeci general Halife Hafter'i gizlice desteklediğini ortaya koydu.

İsrail, Hafter'e verdiği desteği kendi güvenlik çıkarlarına ulaşmak için bir araç olarak görüyor. Ancak, Hafter ile olan ilişkisini, başta Libya'nın doğusundaki Selefi ve milliyetçi destekçileri (Mısır, BAE ve Suudi Rejimleri) olmak üzere Arap ve İslami kamuoyunun önünde utanca düşmekten kaçınmak için bir sır olarak saklamaya devam ediyor. Fakat İsrail ile Libya Ulusal Ordusu'nun (LNA) lideri Hafter arasındaki bu ilişki, bölge ve uluslararası medyaya düşünce İsrail-Hafter birlikteliği de aşikâr oldu.

Hafter’in Mossad’la görüşmesi

İsrailli gazeteci Yossi Melman, Londra merkezli Middle East Eye  gazetesi için kaleme aldığı makalesinde, İsrail istihbarat servisi Mossad'ın 2017-2019 yılları arasında Kahire'de Hafter ile birkaç kez görüştüğünü söyledi.
Makaleye göre Mossad, Mısır'daki kıdemli LNA subaylarına askeri taktik, istihbarat toplama ve analiz, kontrol ve komuta prosedürleri hakkında eğitim verdi, ayrıca gece görüş ekipmanı ve keskin nişancı tüfekleri edinmelerine de yardımcı oldular.

Bir diğer İsrail gazetesi Jerusalem Post ise, İsrail subaylarının Hafter'in milislerini sokak savaşı konusunda eğitmek için, Ağustos ve Eylül 2019 arasında LNA tarafından kontrol edilen bölgelerde bulunduğunu bildirdi. Raporda, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE), BM tarafından meşru kabul edilen Rarrac başkanlığındaki GNA ordusunun drone saldırılarını püskürtmek için Hafter güçlerine İsrail füze savunma sistemleri sağladığı belirtildi.

Bununla birlikte, Fransız gazetesi Monde d'Afrique, bu ayın başlarında yayınladığı raporda, Hafter'in İsrail ile ilişkilerinin LNA lideri Ürdün'deki Mossad yetkilileriyle tanıştığı 2015 yılına dayandığını ortaya koydu. Raporda, İsrail Hava Kuvvetleri'nin Hafter'i, Trablus'un 450 km doğusunda bulunan Sirte bombardımanında koruyup desteklediklerini belirtti.

Düşmanla İttifak

Hafter taraftarları, Libya ordusunda genç bir subayken Mısır ve İsrail arasındaki 1973 savaşında İsrail’e karşı savaştığı için Hafter’i kahramanları olarak görüyorlar. Aslında bu savaştaki Hafter’in katılımı da kuvvetli şüpheleri barındırdığını ifade etmeliyiz. Kaderin bir cilvesi olacak ki Hafter şimdi Libya'ya hükmetme arzusuyla eski düşmanlarıyla harmanlanıyor.

Yüksek rütbelerine rağmen, Hafter'in subayları, özellikle İsrail'in sunmaya istekli olduğu planlama ve kentsel savaş açısından profesyonellik ve eğitimden yoksunlar. Daha da önemlisi Hafter, Libya'daki başkent Trablus'un güney mahallelerindeki ağır mağlubiyetinde ve stratejik Vatiye hava üssünü kaybetmesinde kilit bir rol oynayan Türk dronlarına karşı İsrail hava savunma sistemlerine ihtiyaç duyuyor.

Ayrıca Hafter, Beyaz Saray’ın politikası üstünde belirli bir nüfuza sahip olan ABD'deki Yahudi lobisini etkileyebilmenin yollarını arıyor.

Geçen ay, İsrailli gazeteci Makor Rishon ile röportajında, Hafter kontrolündeki Doğu Libya merkezli hükümetin başbakan yardımcısı Abdul Salam al-Badri, İsrail'in desteğini kazanmak istediklerini beyan etmişti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya hitap eden yetkili, "asla İsrail'in düşmanı olmadıklarını ve asla olmayacaklarını" belirterek, acil İsrail desteği almayı umduklarını da sözlerine ekledi.

El-Badri, İsrail'i, Türkiye ile Trablus merkezli GNA arasında imzalanan anlaşmaya itiraz etmek üzere Yunanistan, Kıbrıs, Mısır ve Lübnan ile yeni bir siyasi girişimde bulunmaya davet etti.

Bu sözler birçok Libya kamuoyunda itiraza neden olunca ve El Badri kendi beyanını yalanlamak durumuna düştü.

İsrail Hafter'i neden destekliyor?

İsrail'in Hafter'e desteğinin ana nedeni, ulusal güvenlik kaygıları. Muammer Kaddafi rejiminin 2011'deki düşüşünden bu yana, Libya'dan gelen silahların Mısır üzerinden Gazze Şeridi'ne ulaştırıldığına ilişkin, İsrail için ciddi güvenlik endişelerine neden olan raporlar var. Ayrıca Trablus, Şubat 2011'de Libya’daki Arap Baharının başladığı kentti.

Hafter’in 2014 yılında Libya'nın siyasi arenasındaki yükselişi ve daha sonra Libya'nın doğu bölgelerini ele geçirmesi, İsrail'in Libya'dan Gazze'ye silah transferi için bir tampon oluşturma fırsatı sunmasının yanı sıra Libya'da yeni siyasi aktörle ittifak kurma fırsatı da demekti.

Ayrıca, petrol zengini Libya, silah ihracatında önemli bir oyuncu olan İsrail endüstrisi için yeni bir pazar sunabilir.
Hafter Filistin'den vazgeçecek mi?

İsrail, İran ve İslamcı grupların kendisi için müşterek tehditlerine karşı çıkmak için BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile ittifak kurmaya çalıştı. Hafter bu konularda İsrail ile aynı endişeleri paylaştığından, Tel Aviv ile ilişkilerinin güçlenmesi bekleniyor.

İsrail "arkadaşımın arkadaşı benim arkadaşım" ve "düşmanımın düşmanı dostumdur" politikasını benimsiyor. Bu bağlamda, İsrail'in Libya'ya katılımının gizlice de olsa artması muhtemeldir.

İsrail, Türkiye'nin Libya'daki rolünden endişeli

GNA ve Türkiye'nin Hafter milislerine karşı kazandığı zaferler ve  Ankara ve GNA'nın Doğu Akdeniz'deki hidrokarbon alanlarıyla ilgili bölgedeki konumunun güçlenmesi İsrail'i derin endişelere gark ediyor.

Türkiye ve Ulusal Mutabak Hükümeti daha önce İsrail'in "çıkarlarına" karşılık gelmediğini iddia ettiği deniz sınırlarını sınırlamak için bir anlaşma imzalamıştı.

İsrail ile daha yakın ilişkiler kurarak Hafter, Cezayir ve Tunus gibi bölgedeki Tel Aviv'e düşman olan diğer ülkeleri ve hatta Hafter'i destekleyen ülkelerdeki Arap milliyetçilerini dahi kızdıran bir husus. İsrail’le dostluk durumunun nezaketinden ötürü, İsrail-Hafter ilişkisi perde arkasında ve Kahire ile koordineli bir şekilde yürütülmek zorunda.

Kaynak: Anadolu Ajansı-Engilsh / Mütercim: Hasan Nurhan Çelik / Düşünce Mektebi