Sosyal Medya

Kürsü

Suriyelilerle 2. evlilik sosyal sorun - Ropörtaj

“Bir Türkle bir Suriyeli kadını evlendirmem için beni davet ettiler. Orada başka bir Suriyeli kadın, 15 yaşındaki kızını bana ikinci eş olarak vermeyi teklif etti. Çok fena oldum, tutuldum, reddetmem çok zor oldu. Nefsim ‘evet’ dememi çok istedi” (M.A., 35, imam, erkek, Şanlıurfa)



Bu sözler, “Bir kadın istismarı olarak Suriyeli kadınların ikinci eÅŸ olması” baÅŸlıklı araÅŸtırmada yer alıyor. Ä°ki yıl süren araÅŸtırmanını sahibi, Ankara Sosyal Bilimler Ãœniversitesi öğretim üyelerinden Sosyolog Dr. Tuba Duman. 
 
Dr. Tuba Duman, savaÅŸ nedeniyle Suriye’den göç eden kadınlarla ikinci eÅŸ olarak evlenilmesinin Türkiye’nin önemli bir sosyal sorunu olduÄŸu görüşünde:
 
"Yaygın olduÄŸunu söylemek için yeterli veri yok, ama alttan alta iÅŸleyen böyle bir mekanizmanın olduÄŸu gerçeklik. Konu üzerinde iki yıldır çalışıyorum, saha araÅŸtırması olarak Urfa ve Ankara’yı seçtim. Bu, artık bir sosyal sorun olarak tanımlanıyor. Alttan alta iÅŸleyen böyle sorunlu bir talep var."
 
Karım beni kızdırınca onu üstüne Suriyeli kadın almakla tehdit ediyorum. Bana bazen soruyor ‘Gizli bir Suriyeli karın var mı?’ diye. Ben de ‘Henüz yok’ diyorum ki dikkatli olsun” (Y.C., 40, iÅŸadamı, erkek, Åžanlıurfa - Sosyolog Dr. Tuba Duman'ın araÅŸtırmasından)
Mağdur üreten evlilikler
 
Tuba Duman'a göre, bu tür evliliklerin sebebi güvenlik arayışı. 
 
"Çaresizlikten ikinci eş olmayı kabul ediyorlar. Göç, en çok kadınları etkiliyor. Dezavantajlı gruplar ve savunmaya muhtaçlar. Cinsel, fiziksel ve ekonomik olarak korunma istiyorlar. Bunlar savaştan kaçmış, travma görmüş ve artık güvenlik arayışındalar. Bir diğer neden de, geldikleri yerde bir sosyal çevreleri var ve burada da bir sosyal çevreye girmek istiyorlar. Anne, çocuğunu ikinci eş olarak evlendirirken aynı zamanda kendisi de bir aile ediniyor. Bir Türkiyelileşme sürecine giriyor. Bu evliliklerin legal hiçbir yanı yok ve son derece sorunlu evlilikler. Mağduriyet üreten evlilikler ama maalesef insanlara cazip geliyor. Suriyeli bir kadın görüşmecime, 'Geleceğin nedir?' diye sorduğumda ağlamaya başladı. 'Benim geleceğim yok, geleceğim karanlık' dedi. Böyle bir zorunlu rıza var. Bu ruh hali ikinci eşliğe bir adaylık doğuruyor."
 
Urfa’da, köylerde bazı insanlar ikinci evliliÄŸi yapardı ama ÅŸimdi Suriyelilerle daha kolay evleniyorlar. BaÅŸlık parası daha az. 40 binden 4 bine kadar düştü. Aslında çok bir ÅŸey deÄŸiÅŸmedi. (A.B., 50, esnaf, erkek, Åžanlıurfa - Sosyolog Dr. Tuba Duman'ın araÅŸtırmasından)
"Erkekler savaştan ganimet toplamış gibi hissediyorlar"
 
Peki, bu evlilikleri kimler yapıyor? Tuba Duman’ın bu soruya yanıtı şöyle:
 
"Erkekler savaştan ganimet toplamış gibi hissediyorlar. İyilik yaptıklarını söylüyorlar. Ama, evliliklere baktığınız zaman boşanmış, eşini kaybetmiş çocuğu olan kadınlarla değil, genç kızlarla evleniyorlar. Oysa, o genç kızlar, genç erkeklerle evlenip hayat kurabilirler. Erkeklerin, 'İyilik yapıyoruz' argümanı, hiç inandırıcı değil. Yardım illâ ki evlenmek yoluyla mı yapılmalı?"
 
 
Tuba Duman, Suriyeli ikinci eş konusunun aile yapısında mağduriyetler ürettiğini de söylüyor:
 
"İkinci eş evliliği, çoğunlukla çok eşliliğin yaygın olduğu gruplarda oluyor. Fakat, gizli evlilik şeklinde de gerçekleşiyor. Aslında toplumsal bir meşruiyeti yok. Başka bir evde metres şeklinde gerçekleşiyor. İlk eşe zorla kabul ettirme şeklinde de gerçekleşiyor. Normalde evlilikler, sosyal uyumu kolaylaştıran süreçlerdir. Fakat, bu tür evlilikler sıkıntılı, hatta aile yapısını bozan, birinci eş için de mağduriyet üreten, aile içindeki bireylerin o kurum içinde hakkını korumayan birliktelikler."
 
Bir gün beni bir bey aradı. ‘Suriyeli bir hanımla evlenmek istiyorum, yardımcı olur musunuz’ diye. ‘Tabii' dedim 'Uygun bir talip olursa yardım ederiz, sevaptır’. Adam ekledi ‘Ama kimsenin haberi olmayacak, bu benim ikinci evliliÄŸim, eÅŸimden gizli’. ‘Tabii çok sinirlendim, reddettim. (A. Ä°, Gönüllü, kadın, 47, Ankara - Sosyolog Dr. Tuba Duman'ın araÅŸtırmasından)
"Ankara’da da bu tür evliliklere rastlanıyor"
 
Tuba Duman ikinci eÅŸ evliliÄŸinin sadece kırsala özgü bir durum olmadığını, Ankara’da da yaÅŸandığını gözlemlemiÅŸ:
 
"Devlet de, sivil toplum kuruluÅŸları da bunun farkında. BoÅŸanma gerekçelerinde, 'EÅŸim ikinci evlilik yaptı' gerekçesi artıyor. Ben araÅŸtırmamı Urfa’da yaptım ama çevre illerde de de var. Meselâ, Mardin, Gaziantep ve Kilis’te de yoÄŸun evlilikler var. Bu bölgeler Suriyelilerin en fakirlerinin ve en güvencesizlerinin yerleÅŸtiÄŸi bölgeler. Öte yandan, Ankara’da da bu tür evliliklere rastlanıyor. AraÅŸtırmamın ortay çıkardığı bir diÄŸer bulgu da çok eÅŸliliÄŸin sadece kırsala özgü bir durum olmadığı."
 
EÅŸimin iki dayısı eÅŸlerinin üstüne Suriyeli kadınlarla evlendiler. Kendilerini ‘Biz onları koruyoruz, kurtardık’ diyerek savunuyorlar. Ben de cevaben ‘Siz sadece o kadınların zayıflıklarından yararlanıyorsunuz, günaha giriyorsunuz. EÄŸer Allah rızası için yapıyorsanız, kadınlara para verin, maaÅŸ verin (A.Ç., 38, müdür, erkek, Åžanlıurfa - Sosyolog Dr. Tuba Duman'ın araÅŸtırmasından)
Tuba Duman, sorunun varlığından herkesin haberdar olduğunu, ama hassas konu olarak adlandırılması nedeniyle çok da konuşulmamasından yakınıyor:
 
"Bu konuda ciddi toplantılar yapıldığına tanık oldum. Ama, Suriyelilerle ikinci eÅŸ evliliÄŸini önleme konusunda bir örgütlenmeye, kampanyaya henüz rastlamadım. Bir anlamda konuÅŸulması hassas konular arasında, bizim hiç bitmeyen hassas konularımızdan biri. Türkiye’de 3 milyon Suriyeli var ama sokakta deÄŸiller. 'Ä°yi-kötü insanlar bir yerlerde' dediÄŸimizde, kötü olan kısımlar iÅŸte burası."
 
Ev sahibi kızımı rahatsız ediyordu, adam hem de evli. Bize yardım eden gönüllülere söyledik, onlar kurtardı bizi, evden de taşındık. (S. E., 49, Suriyeli, kadın, Ankara - Sosyolog Dr. Tuba Duman'ın araştırmasından)
"Biz onları kurtardık, hastaneye getirdik ama ilaç vermedik" 
 
Sahada araÅŸtırma yaparken edindiÄŸi bilgiler ışığında Tuba Duman’ın ne yapılmalı konusunda da önerileri var:
 
"Bu insanların asgari yaÅŸam koÅŸullarının iyileÅŸtirilmesi gerekiyor. Bu insanların topluma uyumu için projelerin baÅŸlatılması gerekiyor. Urfa’da sahada gördüğüm ÅŸu: Uzağın uzağında bir evde oturan Suriyeliler var. Bunlar nasıl Türkçe öğrenecek? Orada 40-50 sene de otursa Türkçe öğrenemeyecek. Oysa onlar, hayatın içinde olmak artık iyileÅŸmek istiyorlar. Biz onları kurtardık, hastaneye getirdik ama ilaç vermedik. Bence, çocuk yaÅŸta Suriyelilerle evlilik konularında vicdani kampanyalar yapılmalı. Dini mesajlar kullanılmalı. Cuma hutbelerinde ensar- muhacir kardeÅŸliÄŸi anlatılıyor ama muhacirlere bunların da yapılmaması gerektiÄŸi anlatılabilir. Ä°mam, hutbede 'Küçük yaÅŸta Suriyellilerle evlenmeyin' dese ne olur? Muhtemelen çok tepki alır; 'Biz öyle mi yapıyoruz, sen bize ne diyorsun derler?' Bu da aslında toplumsal kabulün olmadığını gösteriyor."
 
Al Jazzera

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.