Hamas Suriye konusunda tavır mı değiştirdi?

Gazze'deki Hamas hükümetinin BaÅŸbakanı Ä°smail Haniye, Ä°srailli asker Gilad Åžalit'e karşılık 1027 Filistinli tutuklunun serbest bırakıldığı takasın yıldönümünde yaptığı konuÅŸmada, Mısır ve Suriye konusunda dikkat çekici açıklamalarda bulundu. "Hiç bir ülkenin iç iÅŸlerine karışmadık, karışmıyoruz. Suriye, Mısır, Lübnan... Bütün Arap ve Ä°slam devletlerine karşı duruÅŸumuz budur" diyen Haniye, sadece Filistin sahasında faaliyet gösterdiklerini, silahlarının da sadece 'Siyonist düÅŸman'a dönük olduÄŸunu vurguladı. 

Ä°smail Haniye'nin bu sözleri, tek başına ele alındığında, Mısır'da yaÅŸanan darbe sürecinin ardından köÅŸeye sıkışan Hamas'ın 'mecburi' yorumları olarak okunabilir. Hatta, "gönlü halklardan yana olan Hamas, kendisini bölgeyi saran ateÅŸten koruyabilmek için takiyye yapıyor" da denilebilir. 

Ancak Haniye'nin söylediklerini, Hamas'ın iki numarası Musa Ebu Marzuk'un geçtiÄŸimiz hafta yaptığı açıklamalarla üst üste koyduÄŸumuzda ortaya daha farklı bir resim çıkıyor: 

Merkezi Lübnan'da bulunan Meyâdin televizyonuna özel bir röportaj veren Musa Ebu Marzuk, özellikle Hamas'ın Suriye siyaseti, Ä°ran ve Hizbullah'la iliÅŸkileri gibi konularda oldukça ÅŸaşırtıcı ÅŸeyler söyledi. 

Suriye'de halkın taleplerinin yerine getirilmesi gerektiÄŸini vurgulayan Ebu Marzuk, sunucunun, "BeÅŸÅŸar Esed rejimini, Müslüman KardeÅŸler'e olan destek nedeniyle mi terk ettikleri" sorusuna, 1980'leri hatırlatarak cevap verdi. Müslüman KardeÅŸler'in rejimle daha önce de kavgaya tutuÅŸtuÄŸunu kaydeden Ebu Marzuk, buna raÄŸmen Hafız Esed ve oÄŸlu BeÅŸÅŸar zamanında Baas yönetimiyle derin iliÅŸkiler kurmaktan kaçınmadıklarını söyledi. Müslüman KardeÅŸler'den ilham aldığı söylenen bir siyasal hareketin durduÄŸu yer açısından epey cesur bir itiraftı bu doÄŸrusu. Nitekim Ebu Marzuk, sözlerinin barındırdığı derin çeliÅŸkiyi fark etmiÅŸ olacak ki, "Bu baÅŸka bir mesele" diyerek konuyu çabucak kapattı. 

Suriyeli muhalifleri desteklemediklerini, muhaliflerle resmi olarak hiçbir temas kurmadıklarını ve Suriye'nin iç iÅŸlerine karışmadıklarını belirten Ebu Marzuk'un en ilginç açıklaması ise, Hamas Lideri Hâlid MeÅŸal'in Gazze ziyareti sırasında yaÅŸananlara dair oldu. 

GeçtiÄŸimiz aralık ayında 45 yıl sonra ilk kez doÄŸduÄŸu topraklara ayak basan MeÅŸal, on binlerce kiÅŸinin katıldığı mitingde insanların karşısına, boynunda Suriyeli muhaliflerin bayrağının renklerinden (beyaz-yeÅŸil-siyah) oluÅŸan bir atkıyla çıkmıştı. AteÅŸli konuÅŸması sırasında hızını alamayan MeÅŸal, muhaliflerin bayrağını da sallamış, çılgınlar gibi alkışlanmıştı. 

Meyâdin kanalının sunucusu, tam da bu sahneyi sordu Ebu Marzuk'a. Aldığı cevap ise, herkes gibi sunucuyu da çok ÅŸaşırttı. "Ben o olay yaÅŸanırken sahnede MeÅŸal'in yanındaydım" diye söze baÅŸlayan Ebu Marzuk, ÅŸöyle devam etti: "Orada birçok bayrak vardı. MeÅŸal'e sırayla bayrakları uzatıyorlardı, o da havaya kaldırıp sallıyordu. Suriyeli muhaliflerin o bayrağına sıra geldiÄŸinde, neyi salladığını fark etmedi bile MeÅŸal. Öylesine sallayıp geçti. Amacı kesinlikle muhaliflere bilinçli bir destek deÄŸildi." 

Allah'tan, MeÅŸal'in boynundaki atkıyı sorup Ebu Marzuk'u daha fazla mahcup etmedi sunucu. 

Bir soru üzerine, Hamas'ın Ä°ran'dan yardım almaya devam ettiÄŸini de açıklayan Musa Ebu Marzuk, Tahran'la iliÅŸkilerinin hiçbir zaman kopmadığını söyledi. Ä°ran'ın Filistin direniÅŸine unutulmaz yardımlarda ve desteklerde bulunduÄŸunu ifade eden Ebu Marzuk, Hizbullah'la Hamas arasındaki baÄŸlantının da sürdüÄŸünü söyledi. Ebu Marzuk, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'la bizzat yaptığı bir görüÅŸmede, Nasrallah'ın kendisine "Hamas'ın Suriye'deki duruÅŸunu anlayışla karşılıyoruz" dediÄŸini bile aktardı. 

Ä°smail Haniye ve Musa Ebu Marzuk gibi Hamas'ın önde gelen iki isminin, birbirinden birkaç gün arayla yaptığı bu konuÅŸmaların satır aralarına göz attığımızda, Hamas'ın yeniden Ä°ran'a yaklaÅŸma iradesi sergilediÄŸini düÅŸünebiliriz. Gerek yapılan açıklamalar, gerekse Hâlid MeÅŸal'in attığı adımlar baÄŸlamında düÅŸünüldüÄŸünde, son üç yılda örgütün Suriye siyasetinin ÅŸu aÅŸamaları kaydettiÄŸi söylenebilir: 

Suriye'de olaylar ilk patlak verdiÄŸinde, Hamas yapıcı bir ÅŸekilde arabuluculuÄŸa soyundu, ancak rejimle diyalog yolları kapandı. Bunun üzerine, kısa bir kararsızlığın ardından merkez Åžam'dan Doha'ya taşındı. 

Herkes gibi Hamas da Esed'in kolayca devrileceÄŸini ya da dünyanın müdahale ederek rejimin ipini çekeceÄŸini düÅŸünüyordu. Rejim düÅŸmediÄŸi gibi, Suriye'de muhalefet olarak El Kaide ve türevlerinin öne çıkmaya baÅŸlaması, Hamas'ı da endiÅŸelendirdi. Bu arada Katar'ın bölgede sergilediÄŸi atak siyaset, Hamas'a da büyük bir manevra alanı açmıştı. Ancak önce Katar'da emir deÄŸiÅŸimi, ardından da Mısır'da yaÅŸanan darbe, Hamas'ı geri çekilmeye ve OrtadoÄŸu'daki dengeleri yeniden düÅŸünmeye itti. Hamas yönetimi, bu süreçte bölgedeki kemikleÅŸmiÅŸ yapının aslında hiç kırılmadığını, Müslüman KardeÅŸler iktidarının kısa süreli bir seraptan ibaret olduÄŸunu acıyla fark etmiÅŸ olmalı. Suriye meselesinde Ä°ran ve Rusya'nın oynadığı kumar tutunca, Hamas da mecburen eski statükoya geri dönmeye karar verdi. Çünkü tutunacak baÅŸka dalı kalmadı. (Hamas kadroları, gösterdiÄŸi bütün yakınlığa raÄŸmen, Türkiye'nin gücünün sınırlarının farkında. Merkez olarak Türkiye'nin seçilmemesinin en büyük nedeni de bu.) 

Bu manzaraya ilave olarak, MeÅŸal'in, Suriye muhalefetinin temsilcileriyle birçok defalar yaptığı ÅŸahsi görüÅŸmelerinin de, Suriye'nin geleceÄŸine dair onu ümitsizliÄŸe sevk ettiÄŸi tahmin edilebilir. MeÅŸal gibi siyasi zekâsı oldukça yüksek biri, Suriyeli muhaliflerin ülkeyi taşıyamayacaklarını görmemiÅŸ olamaz. 

Åžu kritik noktada, keÅŸke Hâlid MeÅŸal'in ne düÅŸündüÄŸünü anlayabileceÄŸimiz bir ipucu olsa ya da çıkıp açık açık konuÅŸsa... 

[email protected]

@ntahakilinc 

Hâlid MeÅŸal ve Ä°smail Haniye, Suriyeli muhaliflerin bayrağının renklerini taşıyan atkılarla Gazzelileri selamlarken...



MeÅŸal ve Haniye, Suriyeli muhaliflerin bayrağıyla görüntü verirken, sol baÅŸta Musa Ebu Marzuk görülüyor.



Hâlid MeÅŸal, Suriyeli muhaliflerin bayrağını dalgalandırırken.. Musa Ebu Marzuk, bu görüntü için, "MeÅŸal hangi bayrağı kaldırdığını fark etmedi" yorumunda bulundu.