Mehmet Beyhan: Sudan’ı Kimler Karıştırıyor?

Sudan’daki son çatışmaların arkasındaki dinamikleri, tek bir sebebe baÄŸlamak doÄŸru deÄŸildir. Bu çatışmalar, çok katmanlı bilinçli bir stratejinin parçasıdır. Çatışan taraflardan biri ‘’Hızlı Destek Kuvvetleri’’ (HDK) diÄŸeri BM’nin kabul ettiÄŸi uluslararası meÅŸruiyeti olan Sudan Ordusu’dur.

Burada çatışan taraflar hakkında kısaca bilgi vermekte fayda vardır. Sudan Ordusu’nun lideri, General Abdülfettah el-Burhan’dır. 2019’da Ömer el-BeÅŸir’in devrilmesinden sonra, geçici askerî yönetimin başına geçti. Ancak 2021’de, Sivil Hükümete karşı darbe düzenleyerek yönetimi tamamen ordunun kontrolüne aldı.

Hızlı Destek Kuvvetleri’nin lideri, Muhammed Hamdan Dagalo’dır. Resmi olarak 2013’te, dönemin CumhurbaÅŸkanı Ömer el-BeÅŸir tarafından kuruldu. El-BeÅŸir’in büyük bir siyasi hatası olarak kurulan örgütün kökeni, aslında 2000’li yıllara dayanır. KuruluÅŸ amacı, Darfur’daki isyanları bastırmaktı.

Hızlı Destek Kuvvetleri, yakın zamanda ülkenin Batı Sudan'daki önemli askeri kalesi olan El-FaÅŸir'i ele geçirdi. Ardından Ä°srail vahÅŸetini aratmayacak katliamlar yaptı. Birkaç Sudanlı akademisyeni dinledim. Onlar: ‘’Hızlı Destek Kuvvetleri dış destek almadan bu katliamları yapamaz’’ diyorlar.

Peki, bu dış desteÄŸi kim veriyor? diye biraz araÅŸtırdığımızda Sudan’lı akademisyenleri teyit eden Ä°srail ve BAE karşımıza çıktı.

Nitekim Amerikan merkezli düÅŸünce kuruluÅŸu olan “GF’’ de yayınlanan bir yazıda: ‘’Abu Dabi, reddetse de uydu görüntüleri, silah izleme aÄŸları, BAE’nin Sudan’a aracılar kanalıyla silah sevkiyatları yaptığını defalarca tespit etti’’. (GF 4 Kasım 2025) AraÅŸtırmayı biraz daha derinleÅŸtirdiÄŸimizde ‘’GF’’ nin bahsetmediÄŸi BAE’nin yalnız olmadığını, ortağının Ä°srail olduÄŸunu görüyoruz.

29 Ekim’de ‘’Karanlığa Küfretmek Yerine Bir Işık Yakmak Mümkün mü?’’ baÅŸlıklı yazımızda BAE’nin topraklarında Ä°srail’e yer tahsis ettiÄŸini yazmıştık. BAE’nin Afrika faaliyetlerini takip ettiÄŸimizde Ä°srail ile ortak hareket ettiÄŸini fark ettik. Zira BAE’nin Afrika genelinde geniÅŸlettiÄŸi finansman ÅŸirketleri, Ä°srail firmalarıyla dolaylı iÅŸ birliÄŸi yapıyorlar.

Ä°srail, Jeopolitik önemi yüksek olan Kızıldeniz’i, BAE ile kontrol etmek istiyor. Çünkü küresel deniz ticaretin yaklaşık %10'nu Kızıldeniz’den geçiyor. Böylece BAE’ni kullanarak stratejik kaynakları güvence altına alıp, jeopolitik bir oyuncu olmaya çalışıyor.

Yatırım yapılan ülke ve sektörlere kısaca baktığımızda: Sudan ve Kongo'da madenciliÄŸi, Somaliland ve Puntland’ta liman geliÅŸtirdiÄŸini görüyoruz. Eritre'den Mozambik'e lojistik merkezleri kurmuÅŸ ve Zambiya ve Zimbabve'de arazi alarak tarım faaliyetleri yürütüyorlar.

Bütün bu etkileÅŸimlerden ÅŸöyle bir model ortaya çıkıyor: BAE-Ä°srail ikilisi, ticari faaliyetler ile paramiliter grupları harmanlayarak bir tür gri bölgeler yaratmışlar.

BAE-Ä°srail ikilisi, Sudan’da ‘’HDK’’ ile adeta bir patron-müÅŸteri iliÅŸkisi kurmuÅŸ. Aslında bu iliÅŸki 2023 iç savaÅŸ öncesine dayanmaktadır. ‘’HDK’’ 2017'de BAE adına Yemen'e paralı asker olarak gönderilmiÅŸ ve büyük katliamlar yapmışlardı.

Toparlayacak olursak; baÅŸlıktaki sorumuzun cevabı, Ä°srail-BAE ikilisi, Sudan'ı karıştırıyor. Darfur'daki el yapımı altın madenciliÄŸinin çoÄŸunu bu ikili kontrol ediyor. Bu kontrolü kaybetmemek için, bölgeyi terörize ederek Sudan’ın kanını akıtıyor, kaynaklarını talan ediyorlar.

Mehmet Beyhan