Mehmet Beyhan: Büyük Orta Doğu Projesinde Kim Ne Bekledi?

Türkiye’de siyaset çoÄŸu zaman kliÅŸe hâline getirilmiÅŸ kavramlar üzerinden yapılır. Çünkü ‘’kliÅŸe kavramlar’’ üzerinden siyaset yapmak son derece kolaydır. Zira rakiplerine karşı alternatif proje ve kuÅŸatıcı siyaset üretmek, ciddi bir emek, sabır ve azim ister. ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’’ kavramı Türk muhalefetinin ErdoÄŸan’ı yıpratmak için kliÅŸe hâline getirdiÄŸi bir kavramdır. Bu kavramın ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı, Türkiye ve Amerika için ne anlam ifade ettiÄŸine pek bakmazlar.

‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’’ kavramı ilk kez 2004 yılında bir G8 zirvesinde ABD’nin hazırladığı bir ön çalışma metninde ortaya çıkmıştı. Aslında bu, Amerika’nın uzun vadeli bir projesiydi. Amerika, ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’’ ile bölgeye demokrasi, hukukun üstünlüÄŸü temel hak ve özgürlükleri getireceÄŸini iddia etmiÅŸti. Kısacası projenin deklare edilen amacı sözde ‘’OrtadoÄŸu’da’’ demokratik deÄŸerleri yaymak, ekonomiyi kalkındırmak ve eÄŸitimi geliÅŸtirmekti.

Gerçekte bu projenin amacı, Akdeniz ticaret yolunun güvenliÄŸini saÄŸlamak, bölgedeki enerji kaynaklarını kesintisiz eriÅŸimi garanti etmek, ABD çıkarlarına uygun düÅŸmeyen rejimleri deÄŸiÅŸtirmek, Ä°srail’e alan açmaktı. Mümkün olursa bölgenin haritalarını ABD’nin çıkarları doÄŸrultusunda yeniden çizmekti.

Zaten ‘’Arap Baharı’’ sırasında halkların demokrasi ve insan hakları taleplerine karşı Amerika’nın iyi niyetli olmadığını görmüÅŸtük. Amerika’nın asıl amacı, küresel hâkimiyetini sürdürmektir. Bu kapsamda ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’ni’’ gerçekleÅŸtirmek için Türkiye’yi sadece bir araç olarak kullanmak istemiÅŸti. Zira Türkiye’nin bölgeye iliÅŸkin tarihsel tecrübesinden, ErdoÄŸan’ın karizmatik liderliÄŸinden istifade etme niyetindeydi.

Amerika’nın ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’’ni kısaca bu ÅŸekilde özetleyebiliriz.

Gelelim Türkiye’ye. Türkiye ise, Amerika’nın gücünden istifade ederek, PKK terör örgütü baÅŸta olmak üzere bölgede tüm yasadışı örgütlerle etkin mücadele etmekti. ErdoÄŸan ve kurmayları, eÄŸer bölge terörden arındırılırsa ‘’OrtadoÄŸu’’ her alanda kendi potansiyeline eriÅŸeceÄŸini düÅŸünmüÅŸtü. Ayrıca Türkiye, NATO’nun ortağı olarak hem batılı ülkelerle ekonomik iliÅŸkilerini hem de bilim ve teknoloji transfer etmek istiyordu.

Türkiye’nin beklentisini de kısaca böyle özetleyebiliriz.

Amerika’nın ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’nden’’ beklentisi ile Türkiye’nin beklentisi hiçbir zaman örtüÅŸmedi. Hâl böyle olunca baÅŸlangıcında iyi baÅŸlayan iki ülke iliÅŸkileri adım adım kötüleÅŸmeye baÅŸladı. ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesinin’’ aslı esası budur. Türkiye, ne zaman ki Amerika’nın asıl niyetini anlayınca projenin bir parçası olmadı. Bunun dışında söylenenler gerçekle ilgisi olmayan sırf politik nedenlerle ErdoÄŸan’ı itibarsızlaÅŸtırmak için üretilmiÅŸ kliÅŸelerdir.

Siyasetçiler, birbirine çamur atarak deÄŸil, alternatif projeler üreterek rekabet etmelidir. Yarış iyilikte ve hayırda olmalıdır. Küresel ve bölgesel dengeler oluÅŸuncaya kadar geçecek olan bu kaotik süreçte Türkiye, öncelikle yakın çevrede etkili olmak zorundadır.

Toparlayacak olursak, Amerika ‘’Büyük OrtadoÄŸu Projesi’’ ile bölgeyi daha çok parçalara bölmek isterken, Türkiye birliÄŸi savunuyor. Onun için kuÅŸatıcı bir dile, milli ve manevi deÄŸerlere önem veren güçlü toplumsal bir iliÅŸkiye ve güçlü bir orduya ihtiyaç vardır.

Mehmet Beyhan