M. Ali Akbulut: Düşman ve Düşmanlaştırma (4): Hamaset’ten Hakikat’e

Ä°nsanlar, hayatlarında umdukları ile buldukları arasındaki derin çeliÅŸkiyi gördüklerinde büyük bir hayal kırıklığı yaÅŸar. Ä°nsan iliÅŸkilerinde de umulan ile bulunanlar arasında çeliÅŸki olunca, iliÅŸkilerde ciddi kopukluklar meydana gelmektedir. Toplumda yaygın olan HAMASET; umut edilen, istenen ancak gerçek olmayan abartılı anlatımdır. Bu davranış ise insanların umduklarıyla buldukları arasındaki çeliÅŸkiyi ortaya çıkarır. Zira HAMASET, hakikatin üstünü örten bir perdeye dönüÅŸmektedir.

Hayal ile gerçek arasındaki fark kadar, HAMASET ile HAKÄ°KAT arasında da fark vardır. Duyguları, tutkuları ve heyecanları canlı tutmaya yarayan HAMASET, gerçekleri kabullenmeyi de zorlaÅŸtırır. Hatta insanları, hayal dünyasında, ayakları yerden kesilecek düzeyde gerçek hayattan uzaklaÅŸtırması da mümkündür.

Arapça kökenli “hamase”den gelen bu kavram, Cahiliye Dönemi Araplarında intikam duygusunu, savaÅŸ heyecanını, yiÄŸitlik ve kahramanlık algısını tahrik ederek; sahip olunandan fazlasını, olmayanı olmuÅŸ gibi, görülmeyeni görülmüÅŸ gibi sunma sanatına dönüÅŸmüÅŸ ve dilimizde HAMASET olarak yer edinmiÅŸtir.

Adı var kendisi yoksa BOÅž HAMASET’e, söylem var eylem yoksa KURU HAMASET’e, meydana çağırıp kendisi yoksa UCUZ HAMASET’e dönüÅŸebilir. Bütün olumsuzluklara raÄŸmen olunması hedeflenen iÅŸ için HAMASET edebiyatına baÅŸvurulması da mümkündür. Ya da insanı düÅŸünmeye deÄŸil de uyutmaya yöneltiyorsa, HAMASET edebiyatı yapılıyor demektir. HAMASET edebiyatının güçlü olduÄŸu toplumlarda düÅŸünce yeteneÄŸi de yok olur. Toplum, “neden” ve “niçin” sorularını sormaz olur. “Nasıllık” üzerine avutulur. Yeni sorular soramadıkları için de olası sorunlara çözüm bulmakta zorlanırlar; sorunlar için farklı çözüm yolları üzerine düÅŸünemezler. Nasıllık üzerine avutuldukları için de sorunları kabullenirler.

HAMASET’te “neden” ve “niçin” sorularına cevap aranmaz. Zira neden ve niçinlikte, eleÅŸtirel bir bakış açısı vardır. Bir sorunu kabulleniÅŸ deÄŸil, soruna çözüm düÅŸüncesi vardır. Oysa nasıllık üzerine avutulanlar, eleÅŸtirel düÅŸünmeyi kaybettikleri için teslimiyetçi bir kabulleniÅŸe yönelirler. Sorunların kaynağına gitmekten ziyade, sorunların konuÅŸulmasını dahi istemez hale gelirler. Böylece hakikatten uzaklaÅŸmaya baÅŸlarlar.

HAMASET’in siyasette OY toplamaya, ekonomide HAKSIZ KAZANCA, sporda AMÄ°GOLUÄžA, saÄŸlıkta KOBAYLIÄžA, hukukta CEZAYA, sokakta KAVGAYA dönüÅŸmesi kaçınılmazdır. Muhatabı etkilemek adına gerçek dışı ve güzel cümlelerle etkileyerek YALANA dönüÅŸmesi; izleyenleri etkilemek adına yapılan gösteri ile OYUNA dönüÅŸmesi; zayıfı güçlü, güçlüyü zayıf göstererek ya da hakkı batıl, batılı hak göstererek ALGIYA dönüÅŸmesi mümkündür. HAMASET, daha çok dünyalık çıkarlar için abartılı, gerçeküstü yüceltmeler olarak yapılır. Dünyevi ve çıkar amaçlı olduÄŸu için de husumet ve düÅŸmanlık, doÄŸal bir sonuç olarak görülür.

HAMASET’te rekabet vardır. Ancak bu rekabet hayırda deÄŸil de çıkar amaçlı olunca, ikili iliÅŸkileri de toplumsal iliÅŸkileri de olumsuz etkilemektedir. Aslına bakılırsa, çıkar amaçlı her harekette bir çatışma kaçınılmazdır. Oysa hayırda yarış olunca, rekabet deÄŸil, refakate dönüÅŸen bir enerji oluÅŸur.

Günümüzde HAMASET’in en yoÄŸun yaÅŸandığı alanlardan biri siyasettir. Siyaset, bir hizmet aracı deÄŸil de rant aracı olarak görülünce, çıkar amaçlı bir alana dönüÅŸüyor. Bugün ülkemizde, birbirine yakın hatta birbirlerinden koparak oluÅŸan birçok parti var. Bunların siyaset dili HAMASET’tir. Kullanılan bu dil ise, taraftarları arasında düÅŸmanlaÅŸtırmanın önünün kolayca açılması için adeta asfalt, pardon kırmızı halı döÅŸüyor.

HAMASET’in yaygın olduÄŸu bir diÄŸer alan da milli kimlik konusudur. Elbette bir aidiyet, bir tanış olma aracı olarak görülmesi gereken kimlik, kabilevi bir üstünlük aracına dönüÅŸünce HAMASET de kendini gösteriyor. “Vatan Millet Sakarya” diyerek dillendirilen milli kimlik üzerindeki HAMASET edebiyatı, “Üstünlük takvadadır” anlayışının üstüne perde çektiÄŸi zaman DÜÅžMANLIK da baÅŸlar.

Tek dostun kendi kabilesi, ırkı ya da ulusu olduÄŸu anlayışı; en üstün topluluÄŸun kendileri olduÄŸu, seçilmiÅŸ millet, övülmüÅŸ topluluk gibi anlayışlar HAMASET’le yüceltilirse, hakikatin üstü örtülür ve “inanlar kardeÅŸtir” anlayışını da yok eder. Bu da düÅŸmanlaÅŸtırmanın önünü açar.

Ekran karşısında “ver bir mehter” diyerek milli duyguları yükseltmek; ayrıştırmacı, ötekileÅŸtirmeci, düÅŸmanlaÅŸtırıcı HAMASET edebiyatının yapıldığı yerlerden biridir.

Toplumu coÅŸturmak, heyecanlandırmak, duyguları canlı tutmak güzeldir. Bunun ayakları yere basarak, hakikate dayanarak, kardeÅŸlik duygusuna zarar vermeden, fıtrata uygun ifadelerle yapılması kardeÅŸlik baÄŸlarını da güçlendirir.

EÄŸer hamaset hakikatten uzaklaÅŸtırıyorsa, düÅŸmanlaÅŸtırmada hızlı yol alınıyor demektir. Hamaset’in yerli yersiz yapılması da toplum içinde gerilime yol açabilir. Zira anlamadan çok anlatmaya dayalı bir davranıştır. Anlama olmazsa hakikati öÄŸrenmek mümkün olmaz. Hamasetin asıl iÅŸlevi de hakikate ulaÅŸmayı önlemektir.

Ve günümüz toplumunun afyonu olarak da gösterilen spor da HAMASET’in etkin olduÄŸu alanlardandır. Spordaki HAMASET, toplumda husumete ve toplumsal gerilime sebep olan bir baÅŸka alandır. Nitekim, her dönem oynanan derbi maçlarında statların etrafı geniÅŸ güvenlik önlemleriyle kuÅŸatılır. Ya da uluslararası müsabakalarda magandaların oluÅŸturduÄŸu gerilim gözden uzak tutulmamalıdır. TARAFGÄ°RLÄ°K ve fanatiklik de hakikatten uzaklaÅŸtırmaktadır.

Hakikatten uzaklaÅŸtıracak her adım ve her davranıştan, Hakk’tan uzaklaÅŸtıracak her söz ve eylemden Yaradan’a sığınarak... Hakikate götürecek her bilgiye, Hakka götürecek her bilince kavuÅŸmak umuduyla…

M. Ali Akbulut