Sosyal Medya

Edebiyat dünyasının dervişi Nuri Pakdil'in ölüm yıldönümü

Edebiyat dünyasına adını altın harflerle yazdıran mütefekkir, şair, deneme ve oyun yazarı Nuri Pakdil, vefatının ikinci yılında anılıyor.



KahramanmaraÅŸ'ta 1934'te dünyaya gelen Nuri Pakdil, ailesinin tavrı nedeniyle eÄŸitim hayatını aralıklarla sürdürdü. Ä°lkokuldan itibaren yazmaya baÅŸlayan Pakdil, ortaokulda iken tanıştığı "Büyük DoÄŸu" dergisiyle hem düÅŸünce ve hem de yazı macerasına ivme kazandırdı.

Ailesinin okumasını istemediÄŸini "Bir Yazarın Notları"ndaki yazısında dile getiren usta edebiyatçı, bu durumu ÅŸöyle anlatmıştı:

"Ä°lkokulun öÄŸretisiyle, annemin babamın öÄŸretisi kanlı bıçaklı savaÅŸ halinde miydi birbiriyle? Ama evimize kimi günler oturmaya gelen o çok sevdiÄŸim bayan öÄŸretmenimi, annem de çok sevmez miydi? Annem, bazen bu öÄŸretmenimle de gözyaÅŸları içinde konuÅŸmaz mıydı? Åžu ilkokul, hep düÄŸüm atılan acayip bir iplik miydi? Annem, babam ilkokuldan, genelde, tüm okullardan neden bu denli tiksiniyordu? BaÅŸka kentlerde de var mıydı ilkokulu, genelde tüm bu okulları özdeÅŸ bir duyguyla gören anne babalar?"

Lise yıllarında "Hamle" dergisini çıkardı

Ortaokula 3 yıl gecikmeli baÅŸlayan Pakdil, 1954 -1955 yıllarında MaraÅŸ Lisesi'nde okurken, beraber eÄŸitim gördüÄŸü iki arkadaşı ile birlikte "Hamle" isimli edebiyat dergisini çıkardı. Bu küçük lise dergisi Ankara'dan Ä°stanbul'a birçok yazarın ve ÅŸairin dikkatini o dönem çekmiÅŸti.

Nuri Pakdil, MaraÅŸ Lisesi'nin ardından Ä°stanbul Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. KahramanmaraÅŸ'ta çıkan "Demokrasiye Hizmet" ve "Gençlik" gazetelerinde de yazıları yayınlanan Pakdil, bir süre "Yeni Ä°stiklal" gazetesinde sanat sayfaları düzenledi.

Üniversite yıllarında aralarında Sezai Karakoç ve Necip Fazıl Kısakürek'in de bulunduÄŸu edebiyatçı, sanatçı birçok düÅŸünürle yakın iliÅŸki kuran Pakdil, askerlik görevini Bitlis'te tamamladı.

Pakdil, üniversite eÄŸitiminden sonra 1965'te bir bakanlıkta hukuk müÅŸaviri olarak göreve baÅŸladı. Daha sonra Devlet Planlama TeÅŸkilatında 1967'de çalışan Pakdil, bu görevinden de ayrılarak kendini yazarlığa verdi.

Yedi Güzel Adam ile Edebiyat dergisini çıkardı

Nuri Pakdil, edebiyat hayatı boyunca "Büyük DoÄŸu" ve "DiriliÅŸ" dergileriyle de güçlü baÄŸlar kurdu. Bu dergilerin çevresinde ayrıca çok sayıda yeni ÅŸair ve yazar yetiÅŸti. Pakdil, DiriliÅŸ dergisinin yayına ara verdiÄŸi ve bir daha basılıp basılmayacağının belli olmadığı dönemde, Türk edebiyatında "Yedi Güzel Adam" olarak bilinen ekipten Rasim Özdenören, Erdem Bayazıt ve Akif Ä°nan ile "Edebiyat" dergisini yayınlamaya baÅŸladı.

"Sabır üssü" olarak tanımladığı "Edebiyat" dergisi, 1969'un Åžubat ayından 1984 Aralık'a kadar aylık olarak okuyucuyla buluÅŸtu. Pakdil, dergide yazanlara müstear isimler takmakla meÅŸhurdu. Kendisinin de dergide 16 farklı ismi bulunan Pakdil, en çok "Ebubekir Sonumut" adını kullandı.

Pakdil, bu süreçte 1972 yılında Edebiyat Dergisi Yayınları'nı kurdu. Bu yayınların ilk kitabı Pakdil'in "Batı Notları" oldu. Edebiyat Dergisi Yayınları'ndan 1972-1984 yılları arasında 18'i kendisinin, 27'si yazar arkadaÅŸlarının olmak üzere 45 kitap yayımladı.

"Edebiyat" dergisinin çevresinde çok sayıda yeni ÅŸair ve yazar yetiÅŸti. Dergi ayrıca Orta DoÄŸu'daki edebiyat ile Ä°slamcı düÅŸüncenin geliÅŸiminden Türk edebiyat çevrelerini de haberdar etti.

Dergi, aralıklarla 159 sayı çıkarıldı. Yayına son verdiÄŸi 1984 sonunda derginin elinde olan bütün sayılarını ve Edebiyat Dergisi Yayınları'ndan çıkan bütün kitaplarını dağıtan Pakdil, bunun için Ankara'daki birçok öÄŸrenci yurduna haber verdi.

1984 yılına kadar 18 kitap çıkardı

Pakdil, 1984 yılına kadar "Biat", "Batı Notları", "Bir Yazarın Notları", "Anneler ve Kudüsler", "Klas DuruÅŸ", "Edebiyat Kulesi", "BaÄŸlanma", "Sükut Suretinde"nin de aralarında olduÄŸu 18 kitap çıkardı.

Devlet Planlama TeÅŸkilatındaki görevine 1988'de tekrar geri dönen usta ÅŸairin bundan sonraki çalışma yaÅŸamı burada geçti ve 1999 yılında emekliye ayrıldı. Pakdil, 28 Åžubat 1997'den itibaren Edebiyat Dergisi Yayınları aracılığıyla da yeniden kendi kitaplarını yayınlamaya baÅŸladı.

Nuri Pakdil 'in "Otel Gören Defterler" baÅŸlıklı 6 kitaptan oluÅŸan deneme serisi 1997'den itibaren okuyucuyla buluÅŸtu. Uzun bir dönem otellerde yaÅŸayan Pakdil, bu seride inzivaya çekilmiÅŸ bir yazarın tahlillerini, sorgulamalarını ve kendisiyle hesaplaÅŸmalarını kaleme aldı.

Edebiyat dünyasının derviÅŸi olarak da gösterilen Pakdil hakkında Hüseyin Su, ÅŸu deÄŸerlendirmeyi yapmıştı:

"DüÅŸüncelerinden diline, biçiminden en küçük ayrıntılarına, hep korumaya çalıştığı hassasiyetlerinden ilkelerine, ayaklarını bastığı yerellikten evrensel sanat, edebiyat, düÅŸünce ve siyaset açısına dek daha birçok kendine özgü özelliklerle kurduÄŸu yapısı ile Edebiyat Dergisi, 1960'lı yıllardan günümüze, yeni, farklı ve aykırı bir çıkartmadır. Edebiyat dergisinin karakteri ile Nuri Pakdil'in karakteri birebir örtüÅŸür. Edebiyat Dergisi, Nuri Pakdil'in manevi ÅŸahsiyetine mündemiçtir. Edebiyat, hiç kuÅŸkusuz bir ocak dergidir. Ocağın saÄŸaltıcı, terbiye edici manevi gücü ise Pakdil'in inanç ve düÅŸüncelerinin manevi bir rabıta yoluyla okuyucuya, yazara, yazıya ve bütünüyle ortama ve hayata sirayet ediÅŸi ile gerçekleÅŸir. Edebiyat dergisinin, bu dergide yazan yazarların yazınsal çabalarının, dost ve okuyucuların derginin yazınsal eylemine katılımının ve kitap yayınlarının genel baÄŸlamı iÅŸte bu iliÅŸkinin anlamındadır..."

Kitaplarıyla deneme türünün ustaları arasında yer aldı

Nuri Pakdil, Paris izlenimlerinden oluÅŸan, Batı insanını yeni bir yaklaşım ve söylem ile anlattığı ilk kitabı Batı Notları'yla da büyük ilgi topladı. Bu eserini izleyen "Biat", "Bir Yazarın Notları" ve diÄŸer kitaplarıyla deneme türünün ustaları arasında yer aldı.

Yazarın "BaÄŸlanma" adlı kitabı da birçok açıdan onun ve Edebiyat Dergisi'nin edebiyat ve düÅŸünsel baÄŸlamının anlaşılabilmesi için manifesto niteliÄŸindeydi. Hem Orta DoÄŸu hem Batı edebiyatından yaptığı ÅŸiir ve düÅŸünce yazısı çevirileriyle edebiyat dünyasında farkını ortaya koyan Pakdil, "Bir Yazarın Notları" adlı eserinde amacını "Ä°nsan! Seni savunuyorum; sana karşı!" cümlesiyle özetlemiÅŸti.

Eserlerinde "emek, emperyalizm, devrim" gibi kelimelere de yer veren Pakdil, verdiÄŸi röportajlarda kendisini "Ben, antikapitalist, antifaÅŸist, antinazist, antisiyonist, antisosyalist ve en önemlisi de Türkiye özelinde olmak üzere antifiravunist bir bilince ve iradeye sahip devrimci bir yazarım." diye tanımladı.

"Benim için yazı yazmak bir bakıma savaÅŸmak demektir"

Pakdil, devrimciliÄŸinin temelini, Ä°slam'a olan sarsılmaz baÄŸlılığının oluÅŸturduÄŸuna da her zaman sözleriyle dikkati çekerek, ÅŸu ifadeleri kullanmıştı:

"Ä°slam dini kıyamete kadar sürecek sürekli devrim anlayışını öngörür. Yeryüzünde zulüm, haksızlık, adaletsizlik var olduÄŸu sürece, bu zulmün, bu haksızlığın, bu adaletsizliÄŸin kaynağı olan egemen güçlerin yok edilmesi için, Müslümanların devrimci mücadelesi de sürecektir. Kirli mülkiyete karşı, kara siyasaya karşı devrimci savaÅŸ kesintisiz sürecektir. Çünkü Ä°slam dini bunu öngörmektedir. Ä°slam dini özgürlükçüdür, ilericidir, devrimcidir, bağımsızdır, sömürünün her biçimine karşıdır, baÅŸta anamalcılığa karşıdır, baÅŸta yabancılaÅŸmaya karşıdır Ä°slam ÖÄŸretisi. Ä°nsanın, yalnızca, 'emeÄŸinin karşılığını yiyebileceÄŸini' vurgular bu din.

Benim için yazı yazmak bir bakıma savaÅŸmak demektir. Çünkü yazılarımda, her türlü putçuluÄŸa karşı, her türlü yabancılaÅŸtırmaya karşı, her türlü sapmalara karşı vermekte olduÄŸum savaÅŸ anlatılmaktadır. Yazılarımda kirli mülkiyet tutkusunun insanı ele geçirmesi anlatılmaktadır. Yazılarım, kapitalizme ve sömürü düzenine karşı bir tepkiyi, bir eleÅŸtiriyi ifade etmektedir."

2019 yılı CumhurbaÅŸkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülünü aldı

Ä°ÅŸindeki titiziliÄŸiyle bilinen Pakdil'in, 33 ÅŸiirden oluÅŸan "Sükut Suretinde" kitabındaki "Edebiyat" baÅŸlıklı dizeleri, 191 kez yazdığı dile getirildi. Kitap kapaklarını da kendisi tasarlayan Pakdil'in, bir kitabın kapağını beÄŸenmeyip defalarca deÄŸiÅŸtirdiÄŸi ve bu yüzden matbaada sabahladığı da bilinirdi.

Pakdil, 2019 yılı CumhurbaÅŸkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri'nde, "edebiyat" dalındaki ödüle, "yerli düÅŸüncenin egemenliÄŸi adına ürettiÄŸi özgün eserler, Türk Edebiyatı'na kattığı kelime tercihleriyle dolu estetik anlatım dili ve insanı kalbinden tutmayı öneren deÄŸerli fikirlerinden dolayı" deÄŸer görüldü. Usta yazar aynı zamanda 2013'te "Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Sanat Büyük Ödülü"nü, 2014'te de "Necip Fazıl Saygı Ödülü"nü aldı.

Kudüs'üne 81 yaşında kavuÅŸtu

Türk edebiyatının "Kudüs Åžairi" olarak tanımlanan usta yazar, Kudüs için hissettiÄŸi yürek sızısını, "YüreÄŸimin yarısı Mekke'dir, geri kalanı da Medine'dir. Üstünde bir tül gibi Kudüs vardır" ifadeleriyle kaleme döktü.

Pakdil'in en çok bilinen ÅŸiirlerinden "Anneler ve Kudüsler" ÅŸiiri ÅŸu mısralarla hafızalara kazındı:

"Tûr Dağını yaÅŸa/ Ki bilesin nerde Kudüs/ Ben Kudüs'ü kol saati gibi taşıyorum/ Ayarlanmadan Kudüs'e/ BoÅŸuna vakit geçirirsin/ Buz tutar/ Gözün görmez olur/ Gel / Anne ol / Çünkü anne / Bir çocuktan bir Kudüs yapar / Adam baba olunca / Ä°çinde bir Kudüs canlanır / Yürü kardeÅŸim / Ayaklarına bir Kudüs gücü gelsin"

Nuri Pakdil, 2015'te 81 yaşında geldiÄŸinde Kudüs'e giderek, Mescid-i Aksa'da cuma namazı kıldı ve hayali gerçek oldu.

Ä°slam dünyasının Kudüs'e tavrını çok "trajik" bulduÄŸunu dile getiren Pakdil, "Zaten Ä°slam dünyası kendi arasında kavgalı durumdadır ve maalesef Kudüs’e yönelme imkanı ÅŸu anda gözükmüyor. Ä°slam dünyasının kurtuluÅŸu ancak ve ancak Türkiye’nin ayaÄŸa kalkmasıyla mümkün olacaktır. Ben yeryüzündeki Ä°slami hareketin, Türkiye’den baÅŸlayacağına inanıyorum. Bu inancı içimde her zaman capcanlı tutuyorum. Türkiye’deki Ä°slami uyanışa büyük önem veriyorum." demiÅŸti.

Edebiyat çevrelerinin büyük saygı duyduÄŸu Pakdil, "Klas DuruÅŸ" için gençlere, "Paraya pula metelik vermemek, adil olmak, insanlarla sıcak iliÅŸki kurmak, çok kitap okumak, bir yabancı dil öÄŸrenmek, geziler yapıp, notlar tutmak ve Ä°stanbul'u tanımaya çalışmak" tavsiyelerinde bulunmuÅŸtu.

Nuri Pakdil, üst solunum yolları enfeksiyonu nedeni ile kaldırıldığı Ankara Åžehir Hastanesi'nde 18 Ekim 2019'da 85 yaşındayken hayatını kaybetti. Usta edebiyatçının cenazesi, Hacı Bayram Veli Camisi'nden kılınan cenaze namazının ardından Taceddin Dergahı'nda defnedildi.

Türk edebiyatının usta ismi hakkında yapılmış sempozyum, tez, dergi, kitap ve belgesel çalışmalardan bazıları ise ÅŸunlardır:

"Hece Dergisi: Edebiyat Dergisi ve Nuri Pakdil Özel Sayısı", "Dilimin DöndüÄŸünce Sustum -Sıddık Akbayır", "DüÅŸünen Kalem Nuri Pakdil Sempozyumu", "Yedi Ä°klim Dergisi 58. Sayı: Nuri Pakdil Ustamıza", "Sükut Suretinde Åžerhi-Ali Göçer", "Nuri Pakdil'de Protest Tavız (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi) - TuÄŸba DoÄŸan", "Abdsürd Tiyatro BaÄŸlamında Nuri Pakdil'in Umut Adlı Oyunu Üzerine Bir Ä°nceleme (Makale) - Nilüfer Ä°lhan", "Nuri Pakdil Belgeseli - TRT", "Yedi Güzel Adam - TRT (dizi)"

Nuri Pakdil'in hayatı boyunca kaleme aldığı 42 eserden bazıları da şunlardır:

"Umut (oyun)-1974", "Harikalar Tablosu (çeviri)-1974", "Ay Operası (çeviri)- 1975", "BaÄŸlanma (deneme)- 1979", "Put Yapımevleri (oyun) -1980", "Bir Yazarın Notları-I (deneme)- 1980", "Bir Yazarın Notları-II (deneme)- 1981", "Edebiyat Kulesi (deneme)- 1984", "DerviÅŸ Hüneri (deneme)- 1997", "Arap Saati (deneme)- 1997", "Klas DuruÅŸ(deneme)- 1997", "Osmanlı Simitçiler Kasidesi (ÅŸiir)- 1999", "Bakır Dönemi (oyun) 2014"

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.