Yakın tarihimizin utanç yılları: İstiklal Mahkemeleri
Uzun süren tartışmalar sonunda, 3 Mart 1924'te beklenen son gerçekleşti. Genç Cumhuriyet, en büyük virajlardan birini döndü ve hilâfet o gün uzun tartışmaların sonunda kaldırıldı. Bu olayın ardından Anadolu'da içten içe kaynayan kazan da taştı.
Hilâfetin kaldırılmasının hemen sonrasında o zamanlar Elazığ sınırları içinde yer alan Ergani'ye bağlı Piran Köyü'nde bir isyan patlak verdi. İsyanın başında Nakşibendi Şeyhi Said vardı. Said, kısa sürede ilçeyi ele geçirdi, ardından da Elazığ'a girdi. Hatta birkaç gün içinde, Diyarbakır'ın kapısına kadar dayandı. İsyan Ankara'da tam bir deprem etkisi yaratmıştı.
Toplam 15 / 9. Foto
Resmi tarih ve popüler kültür İstiklal Mahkemeleriyle pek ilgilenmedi, hatta yıllar boyu adını anmaktan bile kaçındı. İstiklal Mahkemeleri'nin nasıl kurulduğu, kimleri darağacına nasıl gönderdiği bugüne dek çok az kaleme alındı. "Asker kaçaklarını yakalayıp sorgulama" amacıyla kurulan bu mahkemeler zamanla amacından saptı; hükümetle ters düşen, bunu dile getiren veya bu doğrultuda iftiraya uğrayan kim varsa, hepsi bu mahkemelerde yargılandı. Onların içinde kurtuluş mücadelesinin büyük komutanı Kazım Karabekir Paşa da vardı, "şapka takmadığı" gerekçesiyle idam edilen İskilipli Atıf Hoca da... İstiklal Mahkemeleri, 92 yıl önce bugün kapatıldı.
