Çanakkale: Geçmişi hatırlamak

'Çanakkale Savaşı'nın baştan sona anlatılması için 30 ciltlik bir kitap yazmak gerekiyor' diyor Prof. Dr. Haluk Oral. Danışmanı olarak çalıştığı 'Derinlerden Siperlere: Çanakkale 1915' sergisini çok kapılı bir keşif alanı olarak tanımlıyor. İş Bankası Müzesi'nin konumu itibariyle uygun ve zamanlama açısından da gerekli bir sergi. Çanakkale Savaşı hakkında kulaktan dolma bilgileri birkaç adım öteye taşımak, bütünlüklü olarak savaşı anlamak isteyenler için hazırlanmış özel bir yol haritası niteliğinde.

Bir keşif alanı olmasının sebebi, sergide yer alan obje, harita, fotoğraf ve video gibi her bir parçanın, savaşın bir başka noktasına açılan bir kapı niteliğinde olması. Mesela savaşın insanı boyutunu merak ediyorsanız, Müstecip Onbaşı'nın başına gelenleri, bizzat kızı Ulviye Balkan tarafından anlatılanlarla öğrenebilirsiniz. Ya da savaşın nasıl bir coğrafyada gerçekleştiğini daha iyi anlamak istiyorsanız, serginin ilk parçası olan Çanakkale maketini, üzerinde tek tek isimleri yazılmış gemileri, çıkarma yapılan plajları, tepeleri ve bayırları enine boyuna incelemeniz gerekiyor. Bir süredir Çanakkale savaşı üzerinde çalışan ve savaşın gerçekleştiği Çanakkale Boğazı'nda bir dizi dalış gerçekleştirerek belgeseller yapan Savaş Karakaş'ın deyimiyle her biri bir 'zaman kapsülü' olan batık gemilerin izini sürdü. Serginin küratörlüğünü de yapan Karakaş, aynı zamanda bu serginin kendisi için farklı bir önemi olduğuna da değindi, 'Bu sergi benim için dedemin şarapnel parçalarıyla yaralanmış ellerini tutma imkânı sağladı.'

'Millette özgüven uyanması sağladı'

 

Prof. Dr. Haluk Oral, sergiyle ilgili Al Jazeera'ye bilgiler verdi, 'Tamamı sekiz ay süren Çanakkale Savaşı, Gelibolu Yarımadası'nda, Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında gerçekleşti. Türk tarihi için çok önemli bir savaş. Çanakkale muharebesine kadar Osmanlı birçok savaşı kaybetti ancak birdenbire Çanakkale'de büyük bir zafer kazanıyor. Üstelik İngiltere gibi büyük bir krallığa karşı. Millette bir özgüven uyanmasını sağladı bu savaş, İstanbul elde kaldı. Tabii bunun da bir sebebi var. Düşünün ki bu savaş evinizin kapısının önünde gerçekleşiyor. Bu savaşı kaybetsek, düşman evimizin içine giriyor. Ama diğer taraftan da insanın evini koruma içgüdüsü zannediyorum çok daha güçlü, çok daha içten olsa gerek. Tabii orduda yapılan yenilikler var, coğrafyanın da yardımı oldu. Bu sergi özelinde baktığımız zaman da, Onur Akmanlar'ın koleksiyonundan savaş objeleri, üniformalar, benim arşivimden yazılı emirler var, Mustafa Kemalin bizzat yazıp imzaladığı emirler bunlar, Birinci Dünya Savaşı'nda kullanılmış savaş afişleri de yer alıyor.'

 

Çanakkale Savaşları'nın 100. yılında, "Derinlerden Siperlere: Çanakkale 1915" isimli sergi, İş Bankası Müzesi'nde açıldı. Serginin açılışına Müstecip Onbaşı'nın kızı Ulviye Balkan katılarak, basın mensuplarına açıklama yaptı. Serginin küratörlüğünü üstlenen belgesel yapımcısı Savaş Karakaş (sağ), sergiyi gazetecilere gezdirdi.

Müstecip Onbaşı'nın kızı

 

Serginin açılışına Müstecip Onbaşı'nın kızı Ulviye Balkan ve torunu Kenan Balkan ile Müstecip Onbaşı'nın vurduğu İngiliz E 20 denizaltısında bulunan William Long'un torunu John Shelton da katıldı. Burada aileler o dönemde yapılan ateşkesin sembolü olarak el sıkıştı.

 

Savaş objeleri, orijinal belgeler ve belgesel filmlerden oluşan 'Derinlerden Siperlere: Çanakkale 1915' sergisi, 15 Ağustos'a kadar açık kalacak.