Sosyal Medya

Makale

Ä°lim, bilgi ve bilim

tarihinde yayınlandı.

Daha önce bilginin yegâne kaynağının Allah olduÄŸunu söylemiÅŸtik. Bunun dışında bilginin kaynaklarından deÄŸil, ona ulaÅŸmanın vasıtalarından söz edilebilir demiÅŸtik.

Peki, ilim, bilgi ve bilim aynı şeyler mi?

Ä°lim ve alem aynı kökten gelen iki kelime. Alem bir ÅŸeye alamet, özel ad ve simge olan, bununla onun bilgisini zihnimizde canlandırdığımız ÅŸey demek. Âlem de buradan geliyor, alemin geniÅŸi, gruplandırılmış hali. Varlığın her bir kategorisi bir âlem. Allah, âlemlerin Rabbi. Bu kökten olmak üzere eÅŸyanın zihnimizdeki bilgisi de ilim. Bilgi ise ilmin biraz daha yalın kaçmış Türkçesi. Yani bilgi ve ilim yaklaşık aynı ÅŸeyler. Bununla birlikte bilgi, bilenin fiilini anlatır, baÅŸka ÅŸeye atıfta bulunmaz, ilim ise bilenin dışında da bir müessiri olan bir sonuca iÅŸaret eder.

Bilgiyi ikiye ayırırlar: Gündelik ve sıradan bilgi ve bilimsel bilgi. Sıradan bilgi bir yöntem izlemeden edindiÄŸimiz her hangi bir bilgidir. Babanızın sizden yirmi yaÅŸ büyük olduÄŸunu bilmeniz böyle sıradan bir bilgidir.

Bilimsel bilgi ise belli bir konuda, belli bir yöntemle edindiÄŸimiz ve doÄŸruluÄŸu test edilebilen bilgidir. Ä°ÅŸte böyle bir bilgiyi elde etmeyi saÄŸlayan disipline ise bilim denir ama Ä°slam geleneÄŸinde bu da ilim olarak bilinir.

Filancanın çok ilmi var dendiÄŸinde, çok bilgisi var denmiÅŸ olur. Ama falanca fıkıh ilmine sahiptir dendiÄŸinde ise burada ilimle kastedilen, bugünkü anlamda bilimdir. Yani fıkıh tefsir, hadis, kozmoloji gibi disiplinler, bugün bilim diye ifade edilen anlamda birer ilimdirler, ayrıca bu bilimlerle kazanılan, ya da sıradan elde edilen bilgiler de ilimdir.

Bilime de ilim dense bile yine de mesela, fıkıh bilimi denmesi hoÅŸ deÄŸildir, fıkıh ilmi demek daha güzeldir.

Bununla birlikte, bilgi ile ilgili kavramlar açısından Kuranı Kerim'e ya da Sünnet'e baktığımızda dikkatimizi çeken hususlardan biri, bu iki kaynakta ilim kelimesinin hep bilgi anlamında kullanılmış olmasıdır. Ä°lim kavramı Ä°slam'ın tedvin döneminde (H. 136-150) re'yin karşıtı anlamında kullanılıyordu. Yani baÅŸlangıçta ilim Kur'an ve Sünnet'ten ibaret görülüyor, aklın ve tefekkürün dahli olan rey ve içtihatlara ilim denmiyordu.

Vakıa, Ä°slam geleneÄŸinde de ilim ile ifade edilen pek çok bilim ortaya çıkmıştır, buna raÄŸmen ilk iki kaynakta ilimle hep bilginin kastedilmiÅŸ olmasının iki sebebi olabilir:

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.