Sosyal Medya

Makale

Bürokratik vesayet sistemi bitti mi?

1960 darbesinin ardından Türkiye'de bir bürokratik vesayet sistemi kurulduÄŸunu tüm siyaset bilimciler ve anayasa hukukçuları kabul ediyor. Bu kimselerin aralarındaki farklılık durumun tespitinde deÄŸil, durumu onaylayıp onaylamamada ortaya çıkıyor. Demokrasiyi önemseyen ve insanlarımıza güvenenler vesayet sisteminin kabul edilemez olduÄŸunu söylerken, toplumların devlet otoritesi marifetiyle bir yerden baÅŸka bir yere taşınabileceÄŸini iddia edenler demokrasinin bilinçli ve eÄŸitimli halkların kurmayı ve sürdürmeyi baÅŸarabildiÄŸi bir rejim olduÄŸunu, Türkiye halkının henüz bu seviyeye ulaÅŸmadığını, aydınlanmış bürokratik elitlerin toplumu demokrasiye hazırlaması ve o zaman gelene kadar demokratik siyasetin ortaya çıkartabileceÄŸi zararlara engel olmak için vesayet sisteminin gerekli ve meÅŸru olduÄŸunu kabul ediyor.

Bürokratik vesayetin demokraside kolayca sürdürülmesi mümkün olmadığından, her darbenin ardından demokrasiye geçildiÄŸinde sistem çeÅŸitli yerlerinde aksadı. Bu, siyasî sisteme yeni müdahaleler için gerekçe yapıldı. Vesayet sisteminin önde gelen ve görünen aktörü askerî bürokrasi, baÅŸlıca görünen aracı ve sembolü ise 1960 sonrasında kurulan MGK adlı anayasal organda askerlerin yeri ve ağırlığıydı. Bu aynı zamanda sisteme militarist bir görünüm de vermekteydi. Bu yüzden, Türkiye'nin sivilleÅŸme-demokratikleÅŸme mücadelesinin askerlerin konumunu hedef alması kaçınılmazdı. Bu, askerlerin kiÅŸiliÄŸiyle deÄŸil anayasal sistem içindeki konumuyla ve siyasî sisteme bakış tarzlarıyla ilgiliydi.

Tüm demokratik iktidarlar askerî vesayetle ÅŸu veya bu ölçüde mücadele etti. Bu doÄŸrultudaki en büyük adımlar AK Parti iktidarı zamanında atıldı. Bunda asker bürokratların hiçbir demokraside hoÅŸ görülemeyecek hataları yanında 2000'ler itibariyle Türkiye'nin entelektüel, ekonomik, kültürel, sınıfsal anlamda 1960'lara ve 1970'lere nispetle çok deÄŸiÅŸmiÅŸ ve çeÅŸitlenmiÅŸ olması da etkili oldu. Bürokratik vesayetin en büyük sembolü MGK artık askerin siyasetçiyi hesaba çektiÄŸi, ona 'posta koyduÄŸu', ayar verdiÄŸi ortam olmaktan çıktı. MGK'nın üye kompozisyonu da üyelerin oturuÅŸ planı da deÄŸiÅŸti. Asker memurlar artık siyasî amirlerinin karşısına onlarla eÅŸitmiÅŸ gibi oturup, onları deÄŸiÅŸik anlamlar yükledikleri bakışlarıyla süzemiyor. Askerî vesayetin geriletildiÄŸine delalet eden baÅŸka bir iÅŸaret toplumsal alanda zuhur ediyor. Eskiden bu ülkede kamusal meselelerle ilgilenen herkes sadece Genelkurmay BaÅŸkanı'nın deÄŸil, kuvvet komutanlarının da adını ezbere bilirdi. O günler, çok ÅŸükür, geçti. Artık, sokaktan geçen on kiÅŸiye sorsanız birinin bile bir kuvvet komutanının ismini bilmesi ihtimali sıfıra yakın. Kendimde test ettim; hiçbir kuvvet komutanının ismini bilmiyorum. Bu demokrasi açısından son derece saÄŸlıklı bir geliÅŸme. Bir anlamda normalleÅŸme...

Bütün bu müspet geliÅŸmelere raÄŸmen, hâlâ, bürokratik vesayetin geriletilmesi adına yapılması gereken çok ÅŸey var. Çünkü vesayet sistemi daha pek çok yere nüfuz etmiÅŸ vaziyette ve bunlar toplumun dikkatini eski MGK kadar çekmiyor. Vesayet sistemiyle mücadelede hangi noktada bulunduÄŸumuzu doÄŸru takdir edebilmek için bakmamız gereken alanlardan biri ve bana göre en önemlisi, sıklıkla iÅŸaret etmeye çalışıyorum,

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.