Sosyal Medya

"HDP'ye büyük kentlerden yeni oy zor"

Profesör Ali Çarkoğlu, barajı geçebileceğini söylediği HDP’nin büyük kentlerden yeni oy almasının zor olduğu görüşünde. Çarkoğlu’na göre, HDP daha önce AKP’ye oy veren kesimlerden daha kolay oy alabilir.



Koç Üniversitesi’nde öÄŸretim üyesi Prof. Dr. Ali ÇarkoÄŸlu, Türkiye’de oy verme davranışı, kamuoyu ve parti politikaları üzerine çalışmaları ile biliniyor. Saha araÅŸtırmaları da yapan Ali ÇarkoÄŸlu ile yaklaÅŸan 7 Haziran 2015 seçimlerinin olası sonuçları üzerine konuÅŸtuk. Seçimin en çok merak edilen konularından biri olan Halkın Demokrasi Partisi’nin (HDP) baraj sorunu yaÅŸayıp yaÅŸamayacağı konusu mülakatta önemli yer tuttu. ÇarkoÄŸlu’na göre, HDP’nin barajı geçmesi için daha önce AKP’ye oy veren Kürtler’i ikna etmesi gerekli.

Siz hem rakamları hem de siyaseti yakından izliyorsunuz. Önce rakam konuÅŸursak HDP’nin 7 Haziran 2015 seçimlerinde yüzde 10 barajını geçmesi mümkün mü?

Mümkün tabii. Selahattin DemirtaÅŸ’ın CumhurbaÅŸkanlığı seçimindeki performansına bakıyorsunuz yüzde 10’a gayet yaklaÅŸmış durumda. CumhurbaÅŸkanlığı seçimi bir tane kazananı olan seçimdi. Ä°ÅŸin başında da DemirtaÅŸ’ın seçilemeyeceÄŸi açık açık belliydi. Ona raÄŸmen insanlar yüzde 9.76 oy verdiler. Bu seçiminse tek bir kazananı yok, milletvekili seçilecek. Dolayısıyla CumhurbaÅŸkanlığı seçiminde oyu heba etme tehdidine raÄŸmen DemirtaÅŸ’a verenler neden kaçıp gitsin diye düÅŸünebilirsiniz. Katılım oranına baÄŸlı olarak HDP’nin 500 ile 700 bin arası yeni oya ihtiyacı var. Kobani eylemleri sonrasında bir grup insan HDP’den uzaklaÅŸtırmış olabilir ama çözüm süreci ve genel seçimlerde diÄŸer partilerin aldığı pozisyona baktığınız zaman HDP bir çekim faktörü de olacaktır.

Sizin uzmanlık alanınız olan araÅŸtırmaların kimileri HDP’yi barajın yukarısında bazıları aÅŸağıda gösteriyor. Bu anketler size bir fikir veriyor mu?  

Ben çok fazla anket çalışması yapmama karşın bize ÅŸu an sunulan anketlerle saÄŸlıklı tahmin yapılamayacağını düÅŸünüyorum. Bunun için çok çaba sarf etmek gerekiyor. Benim gördüÄŸüm anketlerde böyle bir teknik çaba yok. Bir iki günde yapılmış çalışmalar var. HDP’nin barajı aşıp aÅŸamayacağını tahmin etmek çok zor. Önce kaç kiÅŸinin gidip oy kullanacağını bulmanız lazım ondan sonra hangi partiye oy vereceÄŸini öÄŸrenmeniz lazım. Biz yüzde 50 oy alacak bir partiyi bile yüzde 2.5 aÅŸağıda yüzde 2.5 yukarıda tahmin edebiliyoruz. Yüzde 10 alabilmesi muhtemel bir parti için bu aralık yüzde 7.5 ile 12.5 arasında. Bu ikisi arasındaki fark çok büyük. Dolayısıyla böyle bir tahmin yapmaya elveriÅŸli bir durum yok.

Seçime katılım HDP'nin iÅŸine yaramaz

Seçime katılım oranı HDP’yi nasıl etkiler?

Seçime katılım arttıkça HDP’nin baraj konusu zor bir duruma gelecektir. Yüzde 10’un korunabilmesi için 55 milyon seçmenin yüzde 10’u olan 5.5 milyon oy almanız gerekiyor. Katılım 45 milyon civarı olsa bu 4.5 milyon oy demek. Katılım oranı yüzde 1 arttığı zaman 45 bin oyun direk HDP’ye gelmesi gerekiyor. Katılımın fazla olması HDP’nin aleyhine olacaktır.

HDP’yi barajı geçirecek 500-700 bin oy hangi siyasi ya da sosyolojik kesimden gelir?  

Benim kanaatim. Ä°stanbul gibi büyük kentlerden yeni oy gelme ihtimali düÅŸük. Esas gelecek yer daha önce AKP’ye oy vermiÅŸ olan taban.

Daha önce HDP’ye oy vermemiÅŸ olan Kürt seçmen HDP’ye yönelebilir mi?

Tabii o da o kadar kolay deÄŸil. O Kürtlerin mütedeyyin hassasiyetleri olduÄŸunu biliyoruz. Gerçek anlamda bir sol pozisyon almış olan bir HDP bu kesimin rahatlıkla oy vereceÄŸi yer olmayacak. O yüzden orada farklı dinamikleri kullanacaklar, kullanıyorlar da zaten. Bilinen isimler, aile ve aÅŸiret iliÅŸkilerini listeye koyacaklar kanaatindeyim.   

AKP kurucularından Mir Dengir Fırat’ın adaylığı gibi mi mesela?

Evet. O tür isimler AKP’den oy koparmaya yarayacak isimler. Bunu da yapıyorlar.

HDP’ye yönelecek kesim olarak CHP’ye kerhen oy veren kentli solcu kesimlerden bahsediliyor. Sizce o kesim HDP’nin itici gücü olabilir mi?

Bence onlar da yönelebilir ama o bahsettiÄŸiniz kesim o kadar büyük bir kesim deÄŸil. YöneleceÄŸinin tahmini de o kadar kolay deÄŸil. 100 kiÅŸiden 1’inin oyunu tahmin etmek olayı bu.

FotoÄŸraf:Özgür TekÅŸen/Al Jazeera Türk
 

 

Türkiye’de seçmenin yarısından fazlası 30 yaşın altında. HDP, genç ve yeni oy kullanacak kesim için bir çekim merkezi olabilir mi?

Türkiye’de seçmenler annelerinin babalarının tercihlerinden çok farklı ÅŸeyler yapmıyorlar. Ailenin etkisi ile oy veriyorlar. Hele de gençlerin sola yöneleceÄŸine dair iÅŸaret hiç görmüyorum. Gezi gençliÄŸi denen kesim yerel seçimde de cumhurbaÅŸkanlığı seçiminde de oy kullandı. Büyük kayma olmadı. Gençlerin ağırlıklı olarak solcu olduÄŸunu düÅŸünmemiz için hiçbir neden yok ÅŸu anda. Hatta ağırlıklı olarak anne babaları kadar hatta daha da muhafazakâr olabilirler.

Seçmenlerden ciddi kayma olmaz

HDP sol söylemi ile CHP tabanını pek kendisine çekemeyecek görüÅŸünde misiniz?

CHP’de, Caddebostan, Etiler, Karşıyaka seçmeni bir yere gitmez. Çalışan, iÅŸçi kesim ise AKP’de. Bu kesimler HDP’ye kayar mı diye düÅŸünmek lazım. Bu da kolay deÄŸil onlar da muhafazakârlık temelinde AKP’ye yaklaÅŸmış durumdalar. O yüzden HDP’nin iÅŸi hakikaten kolay deÄŸil.

Siz yaklaÅŸan seçimlerde  parti tabanlarından ciddi bir kayma beklemiyor musunuz?

Oynaklık eskiden vardı. Türkiye’de oynaklık düÅŸüyor. Türkiye’de taban oturmuÅŸ durumda 1980’lerde 90’larda yüzde 20 civarında seçmen bir seçimden öbür seçime oy deÄŸiÅŸtirirdi.  AKP iktidarından sonra bu oran aÅŸağıya indi. Åžimdi yüzde 10 civarında oy deÄŸiÅŸiyor. Bu yüzde 10 da yakınlardaki yerlere kayıyor. Yakın dediÄŸiniz nedir? MHP’den AKP’ye. AKP’den MHP’ye. CHP’den MHP’ye. Kayabilecek oy sınırlı. Esas oy AKP’de bütün partilerin oradan alması lazım.

AKP’den bir çözülme olması lazım mı diyorsunuz?

Evet

Öyle bir ihtimal görüyor musunuz?

Hayır yok. HDP’ye kayacak AKP’li kim olur diye bakmak lazım. Türkiye’de yükselen bir sol yok ki HDP’ye oradan oylar kaysın. Türkiye’de bugün itibariyle sol, saÄŸ, muhafazakârlık ekseninde dengeler oturmuÅŸ durumda. Orada birbirine kayan kesim görmüyoruz.

Söylediklerinizden “HDP için barajı geçmek kolay deÄŸil” cümlesini çıkarıyorum. Yanılıyor muyum?

Ben o konuda pek de spekülasyon yapmak istemiyorum. Orada o kadar ufak bir oy gerekiyor ki o oyu tahmin etmek çok zor bir iÅŸ. Son 2-3 aya girdik. Son bir ay içinde çok ÅŸey gündeme gelecek. Çünkü her ÅŸey o yüzde 1-2 ile belirlenecek. O yüzde 1-2’yi aÅŸağıda tutmak ya da yukarı çekmek için herkes çok gayret sarf edecek.

Çözüm süreci karşıtlığı söylemi MHP’ye oy getirir mi?

Türkiye’de bence oyunlar biraz erken oynanıyor. Süleyman Åžah operasyonu üzerinden milliyetçi hassasiyetler gündeme geldi. MHP oradan bir çıkış yakalamayı denedi. Devlet Bahçeli çok sert çıktı. Hem BaÅŸbakan hem CumhurbaÅŸkanı onu ciddiye aldı karşılıklı bir atışma yaÅŸandı. Bu çok erken oldu. Bu seçime kadar unutulacak. Seçime etkisi olmayacak. Ortak açılım açıklaması da öyle. Ä°ki taraf da kendi argümanını yapacak. MHP’nin bunu kullanıp oya tahvil etmesi zor. Zira ülkede bu iÅŸ çözülsün anlayışı çok baskın.

Kaynak: Al Jazeera

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.